Subi kaminda nobo. Ma no lubidá e bieu (si).

31 May, 2023

Diskonan Bieu

1Palu pa Garoti – Wini PouloSubi kaminda nobo. Ma lo lubidá e bieu (si).

M’a tende asina tantu biaha den mi bida ku mi ta chapo, ku realmente mi no ta preokupá mi kabes mas ku esei, pero ora ta trata piesa/komposishon di mi mes pais, anto nan yama mi chapo mi ta kuminsá duda den e persona ei su konosementu di su kultura. Na 1993, Tim de Wolf, un Ulandes Europeo a bishitá Kòrsou i Aruba, pa hasi un investigashon pa su proyekto “Disconan Bieu”1957 – 1970. Via di Sra Tutti Plaate, mi ta sera konosí ku Tim i ta yuda buska informashon pa su proyekto i ta entrevistá Tim tambe tokante su proyekto. Tim de Wolf ya ta konosí ku músika di Kòrsou, ya ku el a realisá e proyekto Discography of musicians  from the Netherlands Antilles and Aruba, including a history of the local recording studios (Walburg pers 1999, ISBN 90.5730.088.5)

Djis despues di segunda guera mundial, Kòrsou i Aruba ta haña nan promé studio di grabashon. E studionan akí tabata graba diferente disko di konhuntonan di Kòrsou. Pero promé ku e tempu akí, ya ta tin grabashonnan hasí di músika Antiano. Nan tabata graba e diskonan akí, pa motibunan tékniko na Merka òf na Colombia. Esaki tabata sosodé ku músikonan merikano i /òf kolombiano. E resultado hopi biaha tabata desepshonante, ya ku e tèmpo i markashon no tabata bon. E diskonan akí tabata graba ku e marka Brunswick, RCA-Victor i Columbia. Nan a graba komposishonnan di entre otro Charles Maduro, Jules Blasini, Emirto de Lima i famia Palm.

Shell tabata drei super bon i turistanan a kuminsá yega Kòrsou na bòshi poniendo asina ku nos ekonomia tabata drei stabil. Esei a pone ku nos hendenan mes a kuminsá hasi algun grabashon aki na Kòrsou. Solamente e trahamentu di matris i pa imprimí, mester a hasi esaki den eksterior, ku mayoria biaha tabata Merka. 2Den edishon di Beurs en Nieuwsberichten di 7 di òktober 1949, ta dediká atenshon na e studio di Horacio HoyerNa Kòrsou, Horacio Hoyer ta kuminsá ku e aktividatnan aki. Na 1949 Horacio “Yacho” Hoyer ta kuminsá ku Hoyco, na 1950 ta sigui Thomas A. Henriquez ku su marka Músika,i na Aruba entre otro Padu Lampe ta kuminsá ku su marka Padu. Di un manera provisorio Horacio Hoyer ta lanta un studio di grabashon, Hoyer Music & Sportstore den Kerkstraat i un aña despues e ta kuminsá ku benta di disko. Den su tienda Horacio tabata graba orkestanan. E studio tabata leu for di ideal, paso ora kaya tabata drùk no por graba, i mester warda te anochi lat ora tabata trankil pa por graba. Na 1952, Horacio Hoyer ta muda su tienda pa Julianaplein i akí kosnan ta mas profeshonal, tin mihó akústika. E studio akí ta bira despues e Radio Hoyer ku nos konosé awe. Pa straño ku e ta zona, pero e meta no ta pa gana plaka, pero pa graba músika krioyo i pa mantené esakinan pa posterioridat. Komersialmente e proyektonan akí no tabata rendabel. Asina aki Horacio Hoyer a sigui den pasonan di su tata, e poeta, eskritor, músiko, kompositor i historiadó Willem M. “Shon Wein”Hoyer.

Bo por bisa, ku huntu e kas diskeronan akí a produsí un total di mas o ménos 510 disko. Tantu Hoyco komo Músika, tabata produsí “Cancionero”, ku tabata un kombinashon di un sorto di katalòg i un buki ku teksto di e kansionnan.

E markanan akí a disparsé na mas o ménos 1954/1955, ora ku Horacio Hoyer ta kristalisá su plan pa lanta un radio i na 1955 ku Thomas Henriquez fayesé. E repertorio di grabashon ta konsistí di tur género di músika: e promé grabashonnan di Wim Statius Muller, kantika di mucha kantá pa Nilda Pinto, Orkesta Concordia, Contento Cristal, músika di Edgar Palm, Muzik di Zumbi di Plantijn i tambú di Cola i Petoi. Kasi tur tabata grabashon di orkestanan lokal, salvo e grabashon di Músika di un “Operettegezelschap” (ópera kòrtiku) di B.A.M. Elias i e orkesta dominikano Flor d’Oro. I por bisa ku e kalidat di grabashon, mirando e ekipo di e tempu ei, tabata hopi bon.

Periodo despues di 1957

Ku desaparishon di markanan Hoyco i Músika, esaki no ta nifiká final di produkshon di músika Antiano. Studionan di grabashon grandi ta deskubrí e músika Karibense/Antiano i diferente marka chikí ta mira lus di dia i esakinan insidentalmente ta produsí un disko. Por ehèmpel Benarsa (Benar Sales di Ben i Arturo Jesurun) ku a eksistí di 1958 pa 1961, Caribia, ku tabata di e tienda La Bonanza, di rumannan Capello, Esdelca ( di e orkesta Estrellas del Caribe), Grabaciones Angel Job, Erma di Rudy Plaate. Tambe ta tin C.R.C. (Curacao Recording Company) ku ta graba ku marka Union i Patrireco, grabashonnan pa elekshon. Nan ta usa studionan di CUROM, na Waaigat i studio di Radio Caribe pa grabashon.

Di 1957 pa 1970 diferente Antiano ta graba na Ulanda. I na Kòrsou grabamentu a bira mas fásil i diferente banda/artista tabata graba riba nan mes. Tur esaki tabata posibel, pa motibu ku teknologia a avansá enormemente i kualke teiprikòrder moderno tabata duna un bon kalidat komo resultado. Nos bandanan, tantu musikalmente komo qua kalidat tabata hasi algun grabashon èkstra ordinario.

E balor kultural di e grabashonnan akí ta grandi mes. No solamente pasó e piesanan ta keda eksistí, últimamente tin algun grabashon di e piesanan bieu den un bachi nobo, ku areglo mas moderno, i tambe ku músikonan/artistanan i kompositornan mas yòn ta re-deskubrí e piesanan akí. Banda  di esaki, nos ta kere ku den estudio di nos idioma (letra di komposishon) nos por referí na e komposishonnan akí. E diskonan aki ta leu di konosí, ounke e gran trabou ku Tim de Wolf a hasi i ku mayoria di nan ta optenibel riba CD awor akí.

 

0 Comments

Submit a Comment

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Komentario resien

  • Jean Chundro on “SOFT MELODY”!: “Defuntu sr.Mac Alberto tabata un “ brother “ pa ami. Den anja 70 Mac tabata sinta algun meter leu na…May 7, 16:19
  • Carlos Larmonie on “SOFT MELODY”!: “Asina tin mas personanan ku a lucha pa e ínhustisia sosial i laboral ku tabata i ta tumando luga ketu…May 5, 11:05
  • Natalie Samson on “SOFT MELODY”!: “Danki pa kompartí, esaki ta duna e lokual Percy a skirbi, un ttoke personal. Danki Percy.May 5, 07:59

Kategoria