Aventura na Granèl!

18 Mar, 2023

Kada pueblo tin su manera pa kòrda i rekordá su historia

Karamba Kòrsou ta tin hopi aventura/suseso ku a tuma lugá. I hopi di nan ta dokumentá den nos historia, pero den historia kantá. Hopi biaha e susesonan akí, un òf mas kantante a trese esaki dilanti den un komposishon i ta manera nan ta kanta nos historia. Bo ta hole Huma, Boy Dap su komposishon relashoná ku sakeonan di 30 di mei 1969; Sunú a bisti di Macario Prudencia di e barku Superior Producer ku a senk na Ref; e Man di Rignald Recordino, di e aparente man misterioso ku hendenan tabata mira ta zueif; Greaseman, un hòmber ku kurpa hunta tur na zeta (gris) ku lo tabata kore den sierto barionan, Basha kas abou, historia di un diputado ku a laga basha kas di un siudadano abou, i Serafina den Djèt. Asina por sigui menshoná mas komposishon, ku kantantenan tabata kanta di susesonan ku a pasa na Kòrsou.

Inspirashon:
Inspirashon ku Dios ta manda pa bo, por ehèmpel den bo soño, bula lanta for di soño ku pòtlot den man i skibi bo komposishon, i despues bo ta bai refiná e produkto, òf manera e mes a bisa, bo ta kaba di dòrna e bolo. Su promé komposishon, e wals Felisidat ta un ehèmpel, pero pa motibu ku e tabata hopi kritiko riba su bos, el a laga Hortence Sarmaat i Hubert Fernandez kanta i graba e piesa ei. Ken no ta kòrda Atardi: Atardi Kòrsou ta bunita, ora ku solo ta baha, Dushi Kòrsou , òf e nostálgiko Tòg mi sa. Diferente di e komposishonnan akí tabata tin amor komo tema, M’a yega lat, tambe konosí komo Pal’i tamarein. Komposishon ku e ta gaña diferente mucha muhé, ku ta pe el a komponé e piesa.

Motibu Komersial:
Rudy den su charla a trese e djengel ku el a skibi pa banko di Maduro i tambe esun pa Amstel (Amstel wak’e skuma, tuma, dal’e numa), por sierto ku e djengel akí a mantené mas ku 30 aña di popularidat.

Vishon-Revelashon – bista futorístiko
E komposishonnan akí, tambe ta sali for di su soñonan, asina Rudy mes a konta: ya for di 1962/63 e ta tin presentimentu kiko ta bai pasa den 1969 i el a komponé Bírgen di Arrarat,(magistralmente kantá pa Mafalda Minguel) i den e piesa ei el a komponé ku “Kòrsou ta na kandela”, pero su mama lo a poné kambia esaki i finalmente e teksto a bira: “Kòrsou ta na peliger. Tambe e komposishon lamento/desesperashon Mi ke sa den kua e ta puntra, kon Kòrsou lo ta na aña 2000, si lo tin mas hende òf tur a bai Ulanda pa un mihó porvenir. Si Shell lo tei ainda. Ku Antia a spat for di otro ets.
“Mi stima mi isla i ora kosnan no ta bai bon òf na un manera honesto, mi ta protestá atraves di mi komposishonnan” (Rudy Plaate). Tin diferente komposishon, ku e no a graba, pero ku el a kanta i tin hende ku tin e komposishonnan ku el a kanta na un òf otro evento.

Komposishonnan di konsientisashon tambe el a pone riba merkado, manera Respetá Polis ku ta un eksperensia ku e mes a pasa aden, temporada ku e ta “drag” i a hasi esaki riba Nieuwe Haven. Rudy a konta ku un polis Ulandes a par’é i el a bisa e polis ku e sa ku e tabata kore un tiki duru si,  i e polis Ulandes a kontestá ku nò: bo ta bula un tiki abou. Piesanan “puña” tambe e ta tin, sigur pa esnan ku ta konosé e detayenan tokante pa ken e piesa ta bai. Na un manera úniko Rudy tabata kanta e diferente situashonnan akí di nos komunidat i esaki a hasi Rudy Plaate masha popular mes. Un konosí den e género akí ta Raspadó, “raspadó b’a raspa robes, raspadó pa raspa galiña di outoridat”. “Bira minister o diputado i bo tambe por kore den outo grandi i biaha riba kustia di komunidat” òf Si mi bira gouverneur lo mi regalá hende, skol i otronan hopi kos, lo mi hisa penshun di behes etc. Por sierto un piesa ku no a kai den bon tera serka e gobernadó di e tempu ei i asta Radio Hoyer a prohibí pa toka e piesa ei.

Suseso – Aventura
Rudy a skohe deliberadamente pa komponé na papiamentu, pasó e ta stima su isla i siendo revolushonario e por a ekspresá su mes mihó den su idioma i e tabata orguyoso di su idioma. Den e género akí, Rudy a guièrta manera e ta ke. Ta di lamentá no tin un análisis di su obranan, meskos ku ta e kaso di otro artistanan manera: Kimo Candelaria, Augusto Gressman, Augusto Boelijn, Pierre Lauffer, Shon Kola, José Casseres, Oswald Specht òf Boeis Haile. Via di famia mi a haña lista di su komposishonnan, ku na mi konsepto no ta kompletu ainda. Rudy Plaate: “mi a komponé susesonan ku a tuma lugá na Kòrsou, si bo ke bo ta yama esaki historia kantá. Semper mi a trese esaki den un forma humorístiko, ku puña, sin ofendé ningun hende”.

Manera Rudy a kanta: “Avion di guera riba dje”

Gas a kaba, problema di gas na Kòrsou ; Please hold on ku kritiká riba Setel ku bo mester warda hopi largu na liña, pa nan yuda bo, si es ku bo haña yudansa; Buraku, e kantidat di buraku ku tin riba kamindanan di Kòrsou, algu ku awor aki ta mas vigente ku nunka; Amigu Looi, di e wikènthùis na Brakapoti ku a senk i kaminda tabatin diferente hende konosí den nos komunidat na e fiesta skondí akí. Rudy di un manera asina humorístiko ta kanta e susesonan akí, ku bo tabata mira e kos pasa bo dilanti.
Kisas e suseso mas importante i e piesa mas famá di Rudy ta Santa Maria, kaminda komo protesta kontra presidente Salazar di Portugal, Shon Galbao ta sekuestrá e barku Santa Maria. Esaki ta tambe e disko 45 ( disko grabá, ku dos komposishon so ariba, un kada banda) mas bendé di Rudy Plaate. Segun Rudy ta konta, ku nan a eksportá e piesa akí pa Portugal i ku asta Rudy lo a bira persona “non grata” na Portugal. Aventura na Hato, relashoná ku sekuestro di un avion Benesolano LAV.
30 di mei 1969 na okashon di e disturbionan; Laga Monte Bai, tempu ku Nelson Monte a kai será; Mara nan, sera nan, e atrako riba Banko di Karibe; riba mesun dia di e atrako e piesa tabata kla. Mata Siguaraya, ku el a komponé pa un shofùr di bùs; Miguelito, Michiel Bijkerk su wèlga di hamber; tambe tabatin un piesa pa spièrta Miguel Pourier, den kiko e ta hinka su kurpa; e tabata hunga tènis ku Miguel Pourier; No mishi ku n’e, e famoso bòlpòint ku ta pistol na Marchena; esaki Shon Bènchi i Frènki a graba; Pan franses, kaminda preis di pan a subi ; Rafaelin, komposishon kaminda el a kanta ku mester a saka Rafaelin komo kantante for di Kòrsou i e problema di gezaghèber i Presidente di Asosashon di Músiko; Defuntu number Dia gobièrnu a prohibí wega di number na Kòrsou; Elia, e taksista ku a hañ’é den problema despues di un aksidente;  Ken Ken Ken, robo di Banko Popular Antiano na Gaito; Manuel Cabra, tópiko hòrtamentu di kabritu; Marsiano, e plaga di kakalaka chikí na Kòrsou; Poyoyo ku dinamit; historia di un dama ku nan a atraká, pero ku a sa di defendé su mes; Himno di protesta, den e piesa akí Rudy Plaate ta opiná ku mester a kambia letra di himno di Kòrsou; Lus a bai, Rudy su protesta kontra e echo ku konstantemente koriente ta kai afó; Minister; outor su opinion, kon bon ministernan ta biba; Police Woman, joke di Rudy riba e promé damanan ku a bira polis; E Para Tristu; opinion di kompositor riba Kòrsou ku a sali for di Antia.

Rudy a bisa ku den hopi di su kansionnan e tabata purba avisá, konsientisá su hendenan”. Un 40 aña pasá ya Rudy Plaate tabata kanta di un Kòrsou limpi i bunita. Banda di wals, tumba, kalipso i bolero, Rudy Plaate a kanta seú tambe, ku e ta kere ta mihó ku tumba pa wapa ariba den karnaval. Rudy Plaate a komponé diferente kantika pa mucha; el a funda Perlitas i huntu ku Marco Dorothea el a traha riba operèt pa fraternan. Hopi hende a lubidá ku el komponé piesanan religioso i huntu ku Sra. Poppy Muzo el a traha riba un buki di misa. Rudy tabata hasi mil i un kos pareu, e tabatin su negoshi, ta músiko, deportista (spesífikamente tènis), tabata “drag” i tabata promové klarividensia i tabata gusta investigashon durante temporada di orkan.

Usando Rudy Plaate su piesanan bo por traha un historia kronológiko di susesonan na Kòrsou.

6 Comments

  1. Lusette Verboom

    Tremendo dokumentashon di un di nos grandinan. Rudy, un maestro multitalentoso i multifasétiko, gusta su chistinan, pero ku un sentido analítiko hopi skèrpi di susesonan den nos komunidat. Danki pa e tremendo kompilashon aki Percy

    Reply
  2. Hubert Pop

    Loke awentura y horta short

    Reply
    • Mariza Treurniet

      PPercey tremendo pa Nos dushi Rekuerdonn di nos Juventud sigi ku nn Bale la Pena🙏🤣

      Reply
      • percy.pinedo

        Masha danki

        Reply
  3. Marcos A PELLICER

    Percy, mashá interesante y ameno bo escrito.
    Y sí, mayor parti di nos historia ta skirbi den kanticanan ku nos tur ta kanta. Kantikanan ku nos kantantebsn a sa di interpretá na un misa asina Bon, ku nan a drenta den nos archibo. Y no tin mihó archibo ku esun den nos kabés.
    Historia por wòrdu perdurá na varios manera: 1) Skirbi(Korant, buki,panflet, Poesía, Redashi, …Etc). 2) di Boca Boca (ta esun más efectivo). 3) Kanto di Kantikanan Ku semper ta Konta historia feliz y tristu. Esaki ta drenta pa semper den nos archibo,… Bo por bisa Ku lo no no lubidé nunca mas. Esun aki delaster ta esun ku bo, den bo artíkulo, ta resaltando.
    Mi a pasa un ratu, trankil… recordando e espacio di mi bida ku e ta pertenesé… ku e musika y lírica di e Kantikanan. Atrobe mi ta agradesebu pa e rekordatorio aki. Masha Danki!

    Reply
    • percy.pinedo

      Masha danki hermano

      Reply

Submit a Comment

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Komentario resien

  • Carlos Larmonie on “SOFT MELODY”!: “Asina tin mas personanan ku a lucha pa e ínhustisia sosial i laboral ku tabata i ta tumando luga ketu…May 5, 11:05
  • Natalie Samson on “SOFT MELODY”!: “Danki pa kompartí, esaki ta duna e lokual Percy a skirbi, un ttoke personal. Danki Percy.May 5, 07:59
  • Ruben La Cruz on “SOFT MELODY”!: “AMi i mi señora a traha un video di Mac su bida. Di su hestoria i ken Mac ta. Ta…May 5, 05:05

Kategoria