Wazo!

“Ami ta Èchi di Mayo (Maria Antonia (Mayo) Juliana)”

7 Jun, 2025

Mi ta fanátiko di Òmpi Elis (“Elis Juliana: Elis ku un “L”, paso mi no tabatin plaka pa pone dos “L”) i mi tabata sigui Elis Juliana hopi di aserka den su presentashonnan i mi a lesa i ta lesando i skucha Elis Juliana ketu bai. Semper mi a keda impreshoná pa e manera ku Elis tabata komuniká su mensahenan. Manera Elis mes a bisa: “na e mesun manera ku pueblo ta papia, na e mesun manera mi ta konta, informá i eduká pueblo bèk. Ta di e manera akí el a inventá Wazo riba ròndu”, un potrèt folklóriko di palabra òf relato krioyo den kua e tabata konta tur situashon di sosiedat, nará i skirbí ku hopi zjeitu i humor i tòg mustra e seriedat di e kaso. Wazo ta un figura ku el a inventá, un figura maskulino, ku ta keiru rònt Kòrsou i ku konosé tur hende, e ta na altura di susesonan internashonal, konosí pa mashá hende, gustá serka hende muhé, ku hende gusta pida konseho, ku no sa hañ’é den problema pasobra e ta diplomátiko, sa intermediá den pleitu, pasobra e ta ophetivo, ta dominá idioma di pueblo, konosé pueblo i su kustumbernan mashá bon, ta kritiko i … tin bon tipo: “Yu mira’kí. Ta fo’i mi mucha mi konosé Wazo. Wazo ta nèchi gai. Ke se yama un kabayero.” (Maskarada, Wazo III-5)

Wazo riba ròndu a kuminsá promé komo artíkulo den La Prensa. Na 1967, 1981 i 1988 Elis ta publiká tres tomo di Wazo riba ròndu. Esaki ta kuentanan kòrtiku, fikshon, den kua Elis ta usa idioma popular, diálogo, hopi humor, análisis, hopi tema di aktualidat. Usando e personahe Wazo, Elis por a trata tur tema kontroversial i neutral, provoká, kritiká i eduká sin ku ningun hende por a mustra dede riba dje òf sinti nan ofendí. Wazo tabata pas pa…fikshon. Duele si ta, ku e kuentanan kòrtiku na mi pareser tabata realmente muchu kòrtiku. Segun mi, Elis tabata e persona indiká ku por a skirbi mas di e Kòrsou ku nos tabatin ántes. Elis Juliana tabatin un manera mashá pekuliar pa duna krítika. E mes tabata yama esaki “morde supla” krítika duru i humor pareu.

Den La Prensa Elis Juliana a skirbi tambe bou di e seudónimo Maka Taka, i despues a publiká un buki bou di e nòmber akí. Den La Prensa mi a haña diferente di e remitidonan akí i tin di nan ku Elis no a publiká den su bukinan.

Banda di e dos kreashonnan Wazo i Maka Taka, Elis a inventá e figura di Òmpi Elis tambe. E mes a bisa ku e nòmber òmpi ta mas krioyo i ku e nòmber ta sugirí un intimidat, e ta sugirí un ambiente familiar i ta hasi posibel ku tantu hende grandi komo mucha ta mas inkliná pa skucha. (Mei ora chikí ku Òmpi Elis na Z86). Den e programa akí e tabata sera muchanan konosí ku siensia i kultura di Kòrsou.

Di bishita na NAAM (Fundashon Museo Nashonal di Arkeologia i Antropologia) mi a haña diferente remitido di Elis Juliana den diferente korant. Mi ta bai publiká algun di nan riba mi blog.

ALAMEDA pa: Wazo ( La Prensa 7 di mei 1963)
“Mi no da si lo e keda cu su nomber bieu, pero si dunele un otro nomber lo no duelmi, como e cambio a cambia Wilhelminaplein completamente y kita tambe e sosiegu dushi di antes. Ela keda manera un hende tur na larja y nervioso. Kisas dia planta paragras, e berde lo bolbe hacimi gusta Alameda, como ta poco-poco hende ta custumbra cu cambio. E fontijn lo bolbe bin funcioná, pero ta unda a hiba e monumento di albaster riba cual ta grabá e sociedad, fecha, nomber di e dama cu a tuma iniciativa pa lanta Alameda? Ta di spera cu lo bolbe trece e monumento y e “mannekespruit” pa sikiera esakinan laga nos cu ta recordá e Alameda bieu keda cu algu.Mi no sa si e cambio lo tabata pa atraé turismo, pero si ta asina, anto miho cos cu por haci, ta traha un aquario cu tur sorto di piscá di laman.
Ja como Alameda ta pegá cu laman, lo ta facil pa un pomp grandi tene e awa frescu y limpi continuamente. Esaki lo no atraé turismo só, pero henter nos pueblo y siña nos tambe amor pa naturalesa. Y un mihó sitio cu Alameda pa esaki no tin.
Ban mira si nos por lanta un comishon di “COIN YOUR IDEA”. Edea nunca sa ta sin balor. Hopi edea chikitu por forma un edea grandi”.

13 Comments

  1. Cesar Paas...

    Kabayero danki pa yuda nos tene nos historianan bibu. Tambe duna honor na nos baluartenan bibu.
    Dushi pa lesa.

    Reply
  2. Tilly

    pero ta unda a hiba e monumento di albaster riba cual ta grabá e sociedad, fecha, nomber di e dama cu a tuma iniciativa pa lanta Alameda? Ta di spera cu lo bolbe trece e monumento y e “mannekespruit”

    Pregunta: unda nan ta bèrde? I ken tabata e dama?

    Reply
    • percy.pinedo

      Tilly danki pa lesa. Na unda e diferente ophetonan a keda mi no sa. E dama yama Rebecca Henriquez i tabata forma parti di e organisashon Entre Nous

      Reply
  3. Dennis Rosario

    Di lokual ku ma tende y lesá Wazo tbta skerpi.
    Si ta awor aki nan lo a lastrè riba e maldito Facebook ey.

    Reply
  4. Monique

    Dushi pa lesa di nos hende nan
    Ompi Elis mi un l

    Reply
  5. Paul

    Òmpi Elis ku un L😂
    Danki pa keda rekorda nos hende nan👌

    Reply
    • Ido Steen

      Mei ora chikí….
      Dos pensamentu den ùn.

      Elis ta mi ídole artístiko tambe.
      Mi ta purba kana lènchi den su pasonan firme ku el a forma den nos literatura.
      Ta hende ku m’a lanta mucha konos’é.
      Ompi Elis, un leyenda bibu….

      Reply
  6. Lutty van den Berg

    Mi a gusta e idea di “COIN YOUR IDEA”. Kisas por lanta esaki for di soño atrobe.

    Reply
  7. Hershel Rosario

    Universidat Ompi Elis.

    Reply
    • Clifton

      Ku Gratitut Percy Pinedo pa keda informá i eduká, rekordá i manten̈é esfuersonan i rekuerdonan balioso bibu …, di hopi grandinan
      ku a bai no dilanti.

      Reply
    • Carlos Larmonie

      Elis Juliana,nos kulturista mas popular!!!

      Reply
    • Aron

      Danki Percy, pa keda tene nos historia bibu.

      Bo ta Grandi Hermano.

      Reply

Leave a Reply to Clifton Cancel reply

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Komentario resien

  • Ido Steen on Shell, wèl wèl!: “No tin otro manera pa deskribi’é i òf bis’é. Historia di bo pais, kualke pais, ta enserá datonan bon, menos…Jun 21, 13:35
  • Ojee on Shell, wèl wèl!: “Berdadnan ku nos no por lubida , pero ban keda focus pa un fututo mas miho pa nos futuro generashonJun 21, 09:55
  • Tilly Pikerie on Shell, wèl wèl!: “Esaki ta lamentablemente nos herensia. Un base ku pasado a buta den nos presente. I nos mester wak kon ta…Jun 21, 09:26

Kategoria