Ki mishi pagano den misa kristian

31 Jul, 2023

Ki mishi pagano den misa kristian.
bo no ta bai kaminda tin hende ku no ta pas ku bo. Palu pa garoti Wini Poulo

La ciudad de Willemstad cuenta con numerosas asociaciones recreativas. deportistas. caritativas, religiosas, etc., agrupaciones que revelan el espíritu de cooperación colectiva de SUS habitantes en sus varios fines. Dividida la sociedad en SUS naturales rangos a pesar de los sentimientos democráticos que imperan en todos los círculos, porque en Curazao no existen problemas raciales ni de fortuna, cada sector cuenta con sus círculos y a ellos se dan cita sus miembros para distintos propósitos, dando notación en sus actos del sobrado respeto y cultura que se manifiesta en la vida de un pueblo en que todos conocen sus deberes y el alcance de sus dere­chos.
Existe en Curazao una sociedad elegante que asiste a los actos sociales y que transita por las calles que no tiene nada que envidiarles a los grandes centros urbanos del mundo. Las damas y caballeros visten bienal unísona con los últimos modelos de la moda. y en cualquier día que un observador se detenga en una esquina. desfilaran ante este número conside­rable de personas que revelan un gran cuidado en la Limpieza, confección y calidad de su indumentaria abundando, por su módico precio, tanto en las damas como en los caballeros, los géneros de seda. Las jovencitas visten con especialísimo gusto, distinguiéndose de las señoras por la viveza y colorido de sus tallados trajes, monísimos sombreros de las más caprichosas formas, medias transparentes de seda y calzado de taco alto, unos verdaderos figurines propios para una exhibición de propaganda comercial.
Esa gente de buen tono se da cita con frecuencia en los salones de sus grandes centros, celebrándose actos que resul­tan verdaderos acontecimientos sociales. para lo cual se han creado las siguientes instituciones:
“De Gezelligheid”, fundado en 1871, y por tanto el más antiguo y caracterizado. Se haya instalado en un hermoso edificio en Punda. frente al Puente Koningin Emma y cuenta con más de 350 socios. (Los Emigrados Tomo II (Elhimani, 1940).

Op een eiland waar in een feitelijk zeer beperkte samenleving vele en sterk uiteenloopende groepen van menschen dooreen wonen, moet het uit den aard der zaak moeilijk zijn om een societeitsleven te organiseeren, waarin al die heterogene elementen kunnen worden bijeengebracht. Vantevoren zij dan ook opgemerkt, dat dit over de geheele linie bepaald onmogelijk is gebleken.
Er zijn nu eenmaal in de wereld van die situaties, waarin het verstandiger is om niet teveel tegelijk te willen omhelzen. En in een samenleving van zoozeer verschillende menschenrassen, godsdiensten, staatkundige of economische opvattingen en beschavingsgraden mag men tevreden zijn, wanneer er tenminste gedeeltelijke concentraties of samenvoegingen tot stand kunnen komen. leder streven naar uitputtende volledigheid zou de kracht van het zoo moeizaam bijeen gebrachte slechts kunnen verzwakken. (C.A. Ribius)

E dos sitanan aki riba, ta mustra, kon diferente tabata pensa i skibi di e diferente asosashon (sosiedat)- klup- òf organisashon riba nos isla. Ami lo limitá mi mes na señalá kiko tabatin na Kòrsou pa loke ta trata bida den sosiedat, klup òf organisashon, en bes di profundisá kiko tabata dividí nos asina tantu.

Segun Teenstra i tambe John de Pool, e tempunan ayá, Kòrsou no tabatin masha dibertishon públiko, i tabata de bes en kuando tabatin un ambiente den algun lugá públiko ku tabatin akí na Kòrsou. Miéntras ku despues den dékada 80 pa 90 otronan tabata tipifiká Kòrsou komo un isla, kaminda tabatin fiesta i paranda tur dia. Tur kaminda na mundu, hendenan tabata bin huntu, ku tin un mesun profeshon, tabata praktiká e mesun deporte òf tabata pertenesé na otro pa motibu ku nan tabatin mesun pensamentu. Simplemente un grupo di hende ku tabata bin huntu pa nan plaser i goso. Klup kier men hopi biaha tambe e edifisio den kua nan ta rancha. Despues di 1780, e palabra “societeit” a drenta aki na Kòrsou tambe.
E karakter di kada asosashon, sosiedat/klup tabata trese ku ne, ku bo ta haña un sierto grupo di hende. Hendenan ku tin e mesun meta, por ehèmpel esnan ku gusta ahedres etc. Esnan ku tin sierto estilo di bida, òf ku tin metanan den bida ku no ta kuadra ku otro, no ta bin huntu den e asosashon.P’esei tambe a instituí un sorto di komishon balotahe, ku ta disidí ken si por i ken no por drenta e grupo.

Den siglo 17 tabata eksistí na Kòrsou loke nan tabata yama “koffiehuizen” i aki tabata kaminda ámtenar i negoshantenan tabata topa otro pa kòmbersá i bebe algu. No ta atmití hendenan di koló i sigur no katibu. Tabata establesimentunan privá di un komunidat i awor aki nos lo a bisa ku tabatin “apartheid”  i segregashon.

Hotèlnan a kuminsá ku un sorto di entretenimento, e.o “Hotel Nationaal” i “Waaigat Logement”. Kaminda awor akí e edifisio di duana ta na Handelskade, kasi semper tabata un hotèl, ku a kambia di nòmber na vários okashon: “Hotel del Comercio”- “Concordia” i despues “Aspinwall”. I tabata den e hotèl akí, ku a funda “Sociëteit de Gezelligheid”. Pero promé ku e sosiedat akí, na 1818 nos a konosé “Sociëteit van de Heren” i tambe “Sociëteit Harmonie”. Despues nos a kuminsá haña movementunan di mazòn. Manera “Loge de Vergenoeging”, aki tambe tabatin proposishon pa amplia miembresia, pa hendenan ku no ta mazòn tambe por drenta e sosiedat, pero mayoria miembro tabata kontra e proposishon akí.
Despues den un sala ariba di Hotèl Concordia, nos ta haña  e promé sosiedat di hende di koló. Ningun kaminda por a haña nòmber di e sosiedat akí. I na 1871, Sr. K.C. Saasen ta funda e sosiedat di mas bieu di Kòrsou, Societeit de Gezelligheid,  tambe konosí komo Klup de Gezelligheid, un sosiedat di kabayero só, ku solamente na okashonnan speshal, tabata atmití hende muhé na nan eventonan.

Segun Teenstra, den e edifisio kaminda tabata Hotèl Aspinwall, Sr. Saasen ta funda Klup de Gezelligheid. Teenstra ta splika ku e miembronan di e klup de Gezelligheid ta pertenesé na e élite di Kòrsou i den e klup akí a sera hopi dil, tantu di negoshi komo polítiko. Na 1878 e Klup ta move su sede pa e sala riba e edifisio di e aktual Jules Penha. E sosiedat akí ta tin un biblioteka, ku frekuentemente e miembronan tabata bishitá. Jan Boutmy, miembro di Salon di Fama i awor aki na edat di 92 aña, a konta mi, ku su tata, ku tabata atzjudant di gobernadó, tabata duna lès di esgrima den Klup de Gezelligheid.
Pa bo por a bira miembro di Klup di Gezelligheid, bo mester tabatin 19 aña, di bo kondukta, un miembro mester a introdusí bo i dos otro miembro mester a sostené miembresia. Despues bo mester a pasa un komishon di balotahe, kaminda bo mester a risibí dos tersera parti di e votonan.
E klup akí a wanta sigur 100 aña, ku nan a selebrá 1971, e klup a konosé 48 bestür i tabata situá den su sede na diferente parti di Kòrsou.

Otro klup ku tabata eksistí e tempu ayá, ta Asiento, ku ta un klup di rekreo pa empleado i ingeniero di CPIM i Curacaose Scheepvaart Maatschappij. Aki tambe ta hasi distinshon den trahadónan i kua ta nan lugá. Por ehèmpel e empleado altonan por a bai sine na Asiento, miéntras e otro trahadónan, mas abou den rango, por a bai Cine Rio.

Mas despues, Shell a yuda ku instituí Piscadera Club tambe i di e sitio akí, C.A. Ribius ta skirbi den su artíkulo: Clubleven op Curacao, “Deze Piscaderaclub, hoewel gesticht en beheerd door “De Isla”, stelt haar lidmaatschap ook beschikbaar voor beschaafde elementen buiten de olie om. Wie op Curacao eenigszins meetelt is dan ook lid. Er wordt bij den oprit een scherpe controle uitgeoefend, opdat geen ongewenschte elementen binnendringen”.

Permití mi un sita mas den kuadro di e diferente klupnan ku tabata eksistí akí na Kòrsou. Esaki ta di J. Van de Walle, den su buki Beneden de Wind(1974): Ten aanzien van één zaak was men het met elkaar welhaast volkomen eens. De nieuwe Nederlanders die zich metterwoon op het eiland vestigden binnen de afzondering van eigen woonoorden, eigen kerkgebouwen stichtten en eigen sociale centra, kortom de mensen van de olie, zag men, hoewel men zich tegenover hen weerloos voelde, als bewoners van een andere wereld. Niet alleen hadden zij een neiging tot fragmentarisatie en apartheid, neigingen die Europese Nederlanders in het bloed zitten, maar zij beschikten ook over andere eigenschappen die weinig populair werden op het eiland. De stiptheid, de zakelijke instelling en de dikwijls zeldzame beperktheid van de industrieel-economische mens werden niet aanvaard door de renaissancisten van het eiland.

 Mi lo sigui den un siguiente artíkulo tokante otro i diferente klup/sosiedat ku tabata eksistí na Kòrsou.

 

 

 

18 Comments

  1. Kenneth V. Dambruck

    Sigur. A base di bo rango komo employé bo por a bira miembro di Asiento. Si bo no ta employé, bo no por a bira miembro.
    Despues di 6 luna ku ma drenta Shell ma bira employé i miembro di Asiento. Mi ruman hòmber tabata un di e poko employénan den Plant ku a yuda diferente trahadó konsegui e rango di employé. Unabes nan a bira, diferente di nan a preferá di sigui bai Club di Shell na Suffisant en bes di bira miembro di Asiento. Mi ta kere ku e idioma hulandes tabata hunga un ròl.

    E tempu ei komo mucha yòng di 18/19 aña, mi no tabata sa mes ku Cine Rio, den mondi di Suffisant, tabata pa hendenan ku no ta employé. Ma kere ku ta un cine mas na Kòrsou pa tur hende.
    E Club di Piscadera mi no a yega di tende di dje e tempu ei.

    Reply
  2. Kenneth V. Dambruck

    Un artíkulo interesante, informativo i dushi pa lesa.
    Pa loke ta trata e distinshonnan na SHELL. Despues di skol sekundario mi a traha tantu na CSM komo Hoofdkantor.
    E tempu ei tatin distinshon entre CSM i Hoofdkantor (employé) i trahdonan di Plant, den tereno.
    Na Hoofdkantor bo ta bira employé mucho mas lihé, miembro di Asiento i Rustenburgh, ganando mas sèn. Riba bo pas, employénan ta haña un strepi hel. Trahadonan un otro koló.

    Reply
    • percy.pinedo

      Mi ta apresiá bo input, bo por tin artíkulo di e tempu ei di e relashon i separashon den e kompania? Employé ku trahadó; Asiento vs Cine Rio; etc.

      Reply
      • Kenneth V. Dambruck

        E no tabata un separashon. Mas bien un distinshon den esnan ku tabata traha einan. En todo kaso pa loke tabata trata Yu di Kòrsou, mas skol bo tabatin, bo ta drenta komo employé òf mas serka di e rango di employé, ku tur su benifisionan. Manera e schaalnan di gobièrnu.
        E tabata un manera di promoshon.

        Komo adolesente ku a kaba skol sekundario, ku hopi amigu di tur koló i gremio, ami tabata miré ku otro wowo ku por ta lo ma wak e aworaki.

        Lamentablemente mi no tin artíkulo òf otro dokumentu.

        Reply
        • percy.pinedo

          Mi ta di akuerdo ku bo tokante e parti di promoshon i mas skol bo tin, mas altu bo ta den rango, pero e separashon di lugá di bishitá si no tabata kuadra, e separashon den rango ku ta bai Asiento i Piscadera i otronan pa por ehèmpel Cine Rio

          Reply
    • Peter Sprockel

      In de jaren 60 toen de Shell langzamerhand lokalen als employee begon aan te nemen, vooral afgestudeerden, was er toch nog een groot verschil tussen dezen en de europese groep! Ik heb daar van 1966 t/m 1971 gewerkt!

      Reply
      • percy.pinedo

        Ja dat klopt en bedankt voor het lezen

        Reply
  3. Christel Monsanto

    Percy, Teenstra no por a skibi over di Sassen. Su boeki a publika na anja 1836 i Sassen a biba aki den e anjanan 70 di siglo 19.

    Reply
  4. Carlos Larmonie

    Hopi interesante Percy. Mi ta keda pendiente di e siguiente kapitulanan!!

    Reply
  5. Franklin G ELENBURG

    Na parti di Punda: Centro Social Catolico, Club Bonairiano.

    Reply
    • percy.pinedo

      Masha danki, si eseinan tabata mas di pueblo

      Reply
  6. Roland Ignacio

    👍🏾👍🏾Percy, interesante e manera kon den siglonan 18,19 i 20, tabata kategorisá interakshon sosial-kultural, a base di posishon ekonómiko, gremio i desendensia.
    Mi ta suponé ku den e siguiente kapítulo, lo bo elaborá tokante, klupnan manera Basjebad na rif, JPF, Klup Portugués, Chinese Club, Klup di inglesnan, Lodgenan…ets.

    Reply
    • percy.pinedo

      Korekto Nacho, danki pa lesa i komentá!

      Reply
  7. Etienne Ys

    Interesantísimo. Sperando di lesa esnan ku ta sigi.

    Reply
  8. Dennis Rosario

    Hopi bon, sperando esun nan na parti di otrabanda.

    Reply

Submit a Comment

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Komentario resien

  • Carlos Larmonie on “SOFT MELODY”!: “Asina tin mas personanan ku a lucha pa e ínhustisia sosial i laboral ku tabata i ta tumando luga ketu…May 5, 11:05
  • Natalie Samson on “SOFT MELODY”!: “Danki pa kompartí, esaki ta duna e lokual Percy a skirbi, un ttoke personal. Danki Percy.May 5, 07:59
  • Ruben La Cruz on “SOFT MELODY”!: “AMi i mi señora a traha un video di Mac su bida. Di su hestoria i ken Mac ta. Ta…May 5, 05:05

Kategoria