Rekuerdo di mi pelíkulanan

6 Dec, 2021

Ta tin un temporada ku mi ta bai sine kasi tur siman, temporada den mi adolesensia. E temporada ei, sine ta mi bida. Sine ta manera un eskápe pa mi i Tan Lu mi wela ta komprondé esaki perfektamente, ya ku e ta e persona ku ta malkriá mi den esaki. Despues, mi ta fungi komo shaparòn, ora mi ruman muhé mayó mester a bai sine i ami mester a bai ku nan pa stroba algu “malu” di pasa.
Mi smak di sine ta hopi, pero hopi variá mes. Mi ta disfrutá di pelíkulanan di kòbòi, pero mi ta gusta wak pelíkula mehikano di Pedro Infante, Cantinflas, Marcelino Pan Y Vino, Tin Tan, i tambe obranan klásiko manera Doctor Zhivago, The Ten Commandments,Ben Hur, Help, West Side Story i hopi mas. Mi temporada promé mi a biaha pa Ulanda, ta pelíkulanan di Hollywood ta manda. Mi no ta kòrda nòmbernan di e direktor mesun bon ku mi ta kòrda nòmber di e artistanan, ku eksepshon di un par manera Cecil B. Demille, William Wyler.
Mi a mira diferente pelíkula mas ku un biaha i tin pelíkula ku mi a mira te kasi 5 biaha. Un kos great di pelíkula di e tempunan di oro ta, ku nan no por sorpresá bo. Bo sa kon e ta kaba i bo sa kon lo bo sinti bo na final di e pelíkula. Ami a bira mas grandi, pero e pelíkula a keda meskos. Ben Hur ta un di e pelíkulanan ku mi a mira na diferente okashon i den e pelíkula aki tin algun pasashi ku te awe ta bibu bibu den mi memoria. Un di nan ta kaminda Judah Ben Hur ta bisa Messala despues di a kaba di derot’é den e kareda:” I don’t see an enemy”.

Of okashonnan ku mi a mira pelíkulanan di Laurel & Hardy, kamida komo públiko, bo ta sintibo sigur mas sabí ku e duo aki. E definishon di e dosnan aki ta, ku nan no por pensa. E kos di mas fásil pa un hende ta bira manera un problema grandi pa e dosnan aki. Aki tambe tin ekspreshonnan ku mi a keda kòrda ku plaser. Tin biaha Laurel ta bisa algu ku ta “make sense”, e tin su “bright moments” i e ora ei Hardy su reakshon ta: “Tell me that Again”!
Stan: “If we caught our own fish, we wouldn’t have to pay for it then. Whoever we sold it to, it would be clear profit.” Oliver” “Tell me that again”!
Sran: Well if .. if you caught a fish and whoever you sold it to, they wouldn’t have to pay for it. Then we…Profits, would… would go to the fish. If .. if you..’Pooh! (Aki Stan ta supla su tròmpèt). Mi ta hari mi barika yen i na grandi mas ainda.
Dos aña pasá mi a rebibá e momentonan di mi hubentut, ora ku nos a reprodusí pelíkulanan di Laurel i Hardy den e di 6 edishon di Curaçao International Film Festival Rotterdam.

Mi hubentut mi a pas’e hopi biaha den un sala sukú di un teater di sine, mirando esenanan históriko, aventura di chines, situashonnan chistoso, bringamentu di tipo i bandido den pelíkulanan di kòbòi i diferente esena dramátiko.

Sinembargo tin dos pelíkula ku a hasi un impreshon úniko riba mi: e promé Marcelino Pan Y Vino, den brasa di e krusifiho, kaminda e ta papia ku e Kristu i splikando Kristu su deseo pa konosé su mama. “Sabes quién soy”, e ta puntra Kristu. “Si eres Dios; sólo quiero ver a mi madre y también a la tuya después” – “Quieres verla ahora?” – “Sí, sí, ahora” – “Tendras que dormir” – “Pero no tengo sueño”, Marcelino a respondé. “Ven, yo te lo daré. I na e momento ei Marclino a bai pa e enkuentro ku su mama, kousando serka e públiko riba vèlt di bala, un tristeza enorme i ku hopi yoramentu. Pablito Calvo, e hóben aktor di e pelíkula a kosechá masha fama mes ku e ròl aki.
Na algun okashon aki na Kòrsou, den programanan di bario, nan a pasa i bolbe pasa e pelíkula di Marcelino Pan Y Vino i ku masha eksito. E tabata i ta un pelíkula pa henter famia, pagrandi i chikí i ningun di e dos gruponan aki, por a kontené nan lagrima ora di a mira e pelíkula aki, ni na 1955 ni awor akí. Ami a mira e Marcelino Pan Y Vino di 1955 i awor aki tin un na koló titulá: “El Milagro de Marcelino Pan y Vino”.

West Side Story ta e promé pelíkula ku mi a bai ku Lydia, nos ta tin bista pa otro i ounke mi mester bisa ku durante e pelíkula nos no ta tin masha kontakto ku otro. Bo por bisa ku nos a bai sine pa topa otro, pero no a topa otro emoshonalmente. Nos a bai West End Teater na Plaza Brion. Awor aki e teater no tei mas, pero e tempu ei un edifisio mahestuoso, ku lenks ariba un restourant Afro, bou di dje un otro restourant, siguí pa entrada di bai ariba i kaminda ta bende karchi pa e parti di balkon, banda di esaki e konosidó Pet Shop i banda esaki, kaminda ta bende karchi pa entrada general (abou) i riba esaki e kushina di e restourant i kaminda ta proyektá e pelíkulanan. Ora ku mi a sali for di sala, despues ku mi a kaba di mira West Side Story, mi a sintimi manera Tony ku e soundtrack di e pelíkula kompletu den mi kabes. E klepmentu ku dede den kuminsamentu, e sonido di tròmpèt ku ta kompañá e dos gèngnan The Jets i The Sharks dor di New York, mi ta sinti e tenshon kresiente, mi ta sigui e gainan ku nan djins strak na nan kurpa, mi ta sigui e müzik ku ta anunsiá e parti amoroso. Bo ta sinti e eksitashon pa algu ku diripiente ta bai pasa. E amor di e hóben blanku Tony, pa e mucha muhé Puerto Rikeño Maria. Un kansion, é kansion di e pelíkula ku mi no por lubida i kon Tony ta kanta e esun nòmber ei: Maria, Maria Maria. Klaro ku mi no por lubidá e final, kon Tony ta mata Bernardo, ruman di Maria, komo represaya pa morto di Riff, un miembro di The Jets, mientras ta Chino di The Sharks ta tira Tony. Maria ta yega i ta tuma Tony muriendo den su brasa. Ta sosodé e loke ku bo a spera ku den henter e pelíkula no ta sosodé, asesinato i matamentu. E pelíkula ta kaba, kaminda Maria ta grita: “Bosnan tur a mata Tony i mi ruman Riff. Mi no ta sinti rabia i odio, pero awor mi tambe ta odia”. E pelíkula ta kaba kaminda poko poko pero sigur di su mes e ta bandoná e sitio. Maria … “The most beautiful sound I ever heard, Maria, Maria…

E nòmber Maria a bira manera poema. Mi a pidi ku asta Lydia por a kambia bira Maria. I semper mi a haña e nòmber ei asina komun i koriente. Hopi hende muhé yama Maria i asta e tempu ayá hende hòmber ta haña e nòmber di Maria, komo nòmber adishonal na honor di Mama Maria. Si un hende yama Maria, bo no ta ni djis drei wak’é. Maria ta zona chapo e no ta zona manera Cleopatra, òf Grace, djis pa menshoná algun nòmber. Mi mama ta yama Maria, mi ruman muhé mayó yama Maria i nos bisiña den Mundu Nobo, tantu esun p’ariba komo p’abou yama Maria, kariñosamente yamá Iya. Maria e dia ei a bira un nòmber asina dushi i asta angelikal.

Kanando bai kas, mi ta visualisá kon e hobennan di Charo, The Sharks, ta baha bin Mundo Nobo, pa enfrentá The Jets riba tereno di Mundu Nobo. Ta e pelea di The Jets kontra di The Sharks a influensiá e pelea kampal ku nos ta tin den Mundu Nobo kontra di Charo, òf ta nos pelea a inspirá Jerome Robbins i Robert Wise pa nan pelíkula? Ta nos grafitinan den High Flying Park a inspirá West Side Story, òf West Side Story a inspirá nos? Soñar no cuesta nada bèrdat!

Loading comments...

Kategoria