Mi a skirbi Luis Daal su historia, hasiendo uso di curriculum di Luis Henrique Plácido Daal kompilá pa Lucile Berry-Haseth(novèmber 2006) i informashon ku mi a logra haña na Biblioteka Mongui Maduro, kaminda biuda di Luis Daal, Rosemarie, a entregá herensia di Luis Daal.
Luis Henrique Plácido Daal a nase na Kòrsou, 5 di òktober,1919.E tabata periodista for di aña 1936. E tabata ademas: eskritor, poeta, lingwista, traduktor i luchadó inkansabel pa rekonosementu di su lenga materno papiamentu.
Daal a skibi krónika riba deporte,krónika lokal,reseña i artíkulo riba tereno kultural i artíkulo di fondo. E tabata redaktor di ‘La Prensa Deportivo’ i di ‘Sportkoerier’, miéntras na 1942 el a kuminsá ku e promé komentario deportivo tur siman na Curom, emisora lokal. E tabata redaktor hefe di La Prensa, representante di ‘United Press’ na Kòrsou, i direktor di ‘Tipografía Eléctrica’. Di 1939 pa 1942, Luis Daal a sirbi komo komandante den Krus Kòrá. El a kuminsá traha na Firma Troost, i na 1946 e tabata traha na S.E.L. Maduro & Sons.
Na aña 1950 Daal a bandoná Kòrsou bai biba na Spaña. Aya el a traha i studia filologia, filosofia i historia di arte na Universidat di Madrid. Na Madrid el a traha komo periodista i el a studia na Skol di Periodismo di 1950 pa 1951. Na 1953 Daal a bira traduktor-intérprete huramentá.Na 1954 el a pasa ku éksito su eksámen di Spañó M.O. na Hulanda. Na 1958 el a pasa ku éksito su eksámen doktoral den filologia romano na Universidat di Madrid.
Durante un bishita un poko mas largu na Kòrsou, Luis Daal a enkabesá un komishon ku a studia posibilidat di un ortografia di transishon pa papiamentu te ora ku Gobièrnu Sentral fiha unu ofisial i obligatorio. Na 1961 e trabou a duna komo resultado e rapòrt: ‘Fo’i hopi un so’, di 72 página. Den e komishon tabatin eksperto den idioma manera Pierre Lauffer, Guillermo Rosario, Antoine Maduro, Enrique Goilo i Tuyuchi, na tur 33 persona, inkluyendo dos di Aruba.
Na 1962 Daal a haña lektorado di filologia neerlandes i historia di kultura neerlandes, na Universidat di Madrid.
Na 1968 Daal a bai biba na Hulanda ku su esposa Rosemarie i nan dos yu hòmber Philipp i Roald; aya el a okupá e puesto di koordinadó na ‘Centraal Bureau Curaçaosche Beursalen’.
Na 1975 Gobièrnu di Antia Hulandes a nombra Daal hefe di ‘Afdeling Kulturele Zaken’ na Kabinèt di Minister Plenipotensiario na Den Haag. Su enkargo spesífiko: ‘Het uitdragen van de Antilliaanse kultuur’, i ta loke el a hasi semper den e sentido mas amplio di palabra i tur kaminda ku tabata por el a enfoká i enfatisá ‘papiamentu’, nos promé poseshon kultural. Entre otro el a organisá selebrashon di dia di Kòrsou na Hulanda, instituí kurso di papiamentu na Kabinèt pa prinsipiante i pa interesadonan na nivel avansá. El a dediká tempu na i el a apoyá i guia antianonan ku ta skirbi tesina riba diferente tópiko semper relashoná sosial- i kulturalmente ku uso di papiamentu.
Den transmishonnan di gobièrnu via medionan di komunikashon o via kualke publikashon relevante el a duna informashon korekto riba desaroyo di papiamentu.
Su trabou den kurso di henter su bida a hasié meresedó di vários distinshon.
Banda di loke el a publiká den revista, korant o buki, Luis Daal tin un produkshon supstansial i riku na obra literario i lingwístiko.
Na innumerabel okashon Daal a tene konferensia rònt Hulanda i den e programa semanal ’Tambú’ di djadumingu mèrdia 12 or òf via otro medio el a enfoká riba ‘papiamentu su problema i posibilidatnan’ i el a duna ademas krítika fundá riba papiamentu.
Semper Daal a boga pa gobièrnu antiano funda un kas editorial pa promové papiamentu via publikashonnan responsabel.
Na Hulanda, for di 1968 i durante su bishitanan na Antia, Daal a asesorá poeta- i eskritornan antiano, meskos tambe studiantenan ku ta buska orígen di palabra papiamentu òf ku ke tuma konseho pa traha nan tesina riba temanan sosial, kultural o lingwístiko.
Su obra total ta forma material di referensia di balor komo base pa estudio di papiamentu.
Na 1973 Spaña a otorg’é ‘Cruz de Caballero de la orden de Isabel La Católica’.
Na 1980 Daal a risibí di Hulanda kondekorashon di ‘Ridder in de orde van Oranje Nassau’.
Bèlgika a entreg’é na 1982: ‘Ridderkruis in de Kroonorde’ i na novèmber di e mes aña Venezuela a distinguié ku ‘Comendador en la orden de Andrés Bello’.
Dia 22 di ougùstùs di 1984 Fundashon Pierre Lauffer a entreg’é Premio Bienal Pierre Lauffer i na 1997 (póstumo) el a risibí Tapushi Heraclio Henriquez.
Luis Daal a fayesé repentinamente na Den Haag, Hulanda, dia 15 di aprel 1997, na edat di 77 aña. El a laga un gran legado literario atras i ku algun obra ku e no a publiká. Di e obranan akí, pronto nos lo kuminsá ku reeditá e obra “Marcelino Pan y Vino” den e vershon di papiamentu skirbi fonológikamente.
Su obranan: 1951 Palabras íntimas (Viajar y escribir), Spaña;1952 – Estampas Españolas (Viajar y escribir), Spaña; 1963 – Kosecha di maloa (kolekshon di poesia), Kòrsou; 1970 – Biografia di Carlos Manuel Piar; 1971 – Ku awa na wowo (kolekshon di poesia), Kòrsou; 1975- Sinfonía di speransa (kolekshon di poesia), Kòrsou; 1976 – Na ora oradu/Te juister stondé (tradukshon di Fred de Haas), (antologia), Hulanda; 1988- Antilliaans verhaal: geschiedenis van Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, St. Eustatius en St. Maarten (huntu ku Ted Schouten), Hulanda; 1995 – Plenitut… un soño su spiritu (kolekshon di poesia), Kòrsou; Terra, Awa y bjentu (trilogia); Lorna, mi yu ku mi (un di e obranan radionovela, ku el a skirbí 13 edishon ku Curom a transmití i den kua entre otro Lucille Berry-Haseth i Rina Penso a aktua).