Dios Spar Nos!

26 Jun, 2023

Kontrol di sine kontra perdishon

Faltando mei ora promé ku e pelíkula hopi diskutí “Last Tango in Paris” ku Marlon Brando i Maria Schneider den aktuashon kuminsá den De Veer Teater na Aruba, komishon di kùr a duna pèrmit pa pasa e pelíkula akí. Punto importante den e kaso akí tabata: ku serka nos na Kòrsou komishon di kùr a desaprobá e pelíkula akí pa pasa den teater.
Tabatin un interes grandísimo di parti di públiko i durante henter dia nan tabata komentá e pelíkula akí, naturalmente ku e posibilidat ku gezaghèber di Aruba, den su kalidat di hefe di polis lo a prohibí e pelíkula akí. Hopi hende a lòbi serka gezaghèber pa pasa e pelíkula akí, sin ku e pelíkula tabatin di pasa screening. Durante dia, gezaghèber a haña diferente yamada, puntrando pakiko por pasa  e pelíkula sin mas na Aruba, siendo ku den otro paisnan a kondená Last Tango in Paris. Na Colombia por ehèmpel, Minister di Enseñansa a manda henter e komishon di kùr kas, pa motibu ku nan a aprobá e pelíkula, i na Kòrsou a desaprobá e pelíkula. Klaro, despues a pasa e pelíkula akí na Kòrsou tambe.Teater De Veer tabata den su ehehe paso un mihó propaganda ku esaki nan no por a haña.

Gezaghèber a disidí di kùr e pelíkula na último momento, den un sorto di “kùrmentu di emergensia” i miéntras públiko a aglomerá pafó di teater komishon di kùr tabata paden mirando e pelíkula i a yega na e desishon, ku por pasa e pelíkula bou di  kondishon ku ta pasa e pelíkula akí solamente na de Veer Teater i no na  Drive Inn Teater; estriktamente pa mayor di 18 aña i ku polis mester tei presente pa kontrolá; mester mustra bo karchi di identidat.
Klaro ku ora ku komishon a anunsiá e resultado, e públiko tabata den euforia total i mester a haña èkstra asistensia di polis pa por a kontrolá e públiko grandi ku tabata tei for di tempran.

Wak, por lo general éksito di Last tango in Paris ta debí na hopi artíkulo den prensa sensashonalista, ku tabata eksponé e parti di desnudes den e pelíkula i tambe pa motibu di diferente proseso den korte pa motibu di prohibishon di e pelíkula. Personalmente mi a eksperensiá e pelíkula komo un pelíkula grandi. E parti di romanse i sèks ta en bèrdat fuerte den e pelíkula, pero e ta un parti esensial pa demostrá e karakter fuerte di Marlon Brando komo ròl prinsipal den e pelíkula i e manera ku e mester eksponé su bida malu/mahos den e pelíkula. Su soledat pa motibu ku e tabata birando grandi, su kasá ku a kometé suisidio i ku tabatin un amante; tur e kosnan aki tabatin di aber ku esei.

Ku e mucha muhé yòn, e ta trata na forma un bibá nobo, ounke ku nan a yega na un akuerdo di un anonimato kompleto durante nan enkuentronan. Klaro, lo tin diferente hende ku ta haña esaki amoral i lo asta papia di violashon i Dios sa kiko mas. Ta hustamente e último esena, kaminda e ta persiguí e mucha muhé, pasobra simplemente e no por saka e mucha for di su pensamentu, ku hende lo por pensa riba violashon. Segun mi, esnan ku a bai wak e pelíkula simplemente pa mira sèks, lo a sali defroudá for di teater, paso e sèks den “Last Tango in Paris” no tabata bai pa e sèks, e parti di sèks tin un funshon importante den e pelíkula aki. Ta duele ku algun hende no a rekonosé esaki i nan a kondená e pelíkula, simplemente pasobra nan no a komprondé e pelíkula. Pa mi, Bernardo Bertolucci, ku Last Tango in Paris, a añadí un obra magistral na su trabounan.

Mas papista ku Papa di Roma

Gobernador di Kòrsou di e tempu ei, Sr. Van Slobbe,  a introdusí un “Keuringscommissie” Älgemeene Politiekeur (BioscoopKeur) 1917. E komishon akí tabata konsistí di 2 religioso Katóliko, dos domi, un rabi, 2 señorita Katóliko, 2 señorita Protestant i un señorita Israelí. Esaki tabata e konstelashon riba papel, pasobra kasi nunka no a kùr den e konstelashon akí.  Den siglo 1900 Kòrsou tabata den gara di krítika pisá ku tabatin riba sine i Iglesia Katóliko tabata esun ku mas tabata protestá. Via diferente artíkulo den prensa, via pamflèt i asta tabata bai dje leu ei, ku tabatin Kartanan Pastoral, ku pastornan Katóliko tabata lesa den misa, pa deskurashá siguidónan di bai sine.

Klaro ku doñonan di sine i produktornan di sine no tabata sinta ketu i nan tambe a protestá, eksigiendo libertat di ekspreshon, meskos ku tin libertat di palabra. Tur pelíkula tabata mester di aprobashon, promé ku nan pasa e pelíkula aki, i ta solamente pelíkulanan ku haña e aprobashon: pelíkula edukativo, ku moral i ku no ta ofensivo, solamente é pelíkulanan aki por a pasa den teater. Ni maske kon mal informá òf kon robes e desishon di komishon di kùr por tabata, e realidat tabata ku promé ku pasa un pelíkula, mester a kùr e pelíkula dor di un komishon, instituí pa Gobièrnu.

Den kòmbersashon ku Sr. Henry Prince (di felis memoria) e ta splika lo siguiente: Na aña 1962 mi ta kòrda kon nos mester a kùr e pelíkula: “A Cold Wind in August”, un pelíkula merikano ku suptítulo na Spañó. Por sierto ku e dia ei, no tabatin ningun klérigo den e komishon i nan a desaprobá e pelíkula. Henry Prince: “E ambiente di e pelíkula (no por papia di e nifikashon, pasobra e kontenido no tabatin un nifikashon, si es ku bo kier a komprondé, ku e intenshon di e pelíkula tabata pa kishikí e sentido erótiko di hende) i e filmashon di esei tabata hopi kontra di moral, ku bo no por hasi nada otro ku desaprobá e pelíkula aki. E pelíkula ta trata di amor entre un hóben di 17 aña i un dama (3 biaha divorsiá) di 35 aña, ku ta sedusí e hóben, pa medio di alkohòl i plaka. Ta resultá ku e señora ta un bailadó di streptis i e hóben t’asina desapuntá den esaki ku e ta bandoná e señora, pero na mes momento ta buska un otro. Loke ta hasi e pelíkula ainda mas sensurabel, ta e aktitut di e tata, ku no ta wòri ku komportashon di su yu i mas o ménos ta aprobá e aktitut di su yu, den stail di: Dal bai numa, ta un kos masha normal esaki. E pelíkula ta filmá den ambiente sensual, prinsipalmente basá riba e ambiente seksual, bistí di hende muhénan, freimentu abiertamente durante un kòmbersashon telefóniko, esenanan di streptis den klup. E komishon tabata di opinion, ku ounke diferente esena ta kontra di smak i moral, no tabata bale la pena pa kòrta den e pelíkula, pasobra esei lo no kita e ambiente den kua e pelíkula ta hunga i si bai na kòrta den e pelíkula, lo no a sobra nada di e pelíkula.”
Resultado Final: No apto pa pasa den seno públiko. Desishon tuma unánimemente.

Algun pelíkula ku nan a prohibí na Kòrsou.

Rasputin 1939 – Fighting the White Slave 1941 -pa motibu seksual -The Outlaw – 1943 -Mom and Dad – 1945 – Devil in the Flesh – 1948 -Passionelle  – 1947 – The Room Upstair – 1948 -The Devil’s Sleep – 1949 -Los Olvidados – 1950 -The Moon is Blue – 1953 -Summer Interlude – 1954 -And God created Woman – 1956 -The Flesh is Weak – 1957 -The Third Sex – 1959 un pelíkula ku e tema di homoseksualidat – Et Dieu Create La femme -1960 – Psycho (Hitchcock) -1960 – L’Aventura -1960 – A Cold Wind in August- 1961 – From Russia with Love -1963 –  Kiss Me Stupid -1964 – Django -1966 – Carmen Baby- 1967 -The Good The bad The Ugly- 1967 – Rosemary’s Baby (Polanski, 1968) – Blue Movie – 1971 – A Clockwork Orange -1971 – Pink Flamingos 1972 – Last Tango in Paris, Bertolucci 1973 – Turks Fruit 1973 Paul Verhoeven –  The Excorcist 1973 –  Frank and Eve -1973 – Flossy – 1974 – Taxi Driver -1976 Martin Scorcese – Deep Throat 1977 – Basic Instinct -1992 – Anti Crist -2009
Mester bisa tambe ku diferente pelíkula a haña un di dos òf di tres balotashon i a permití di pasa e pelíkula tòg bou di kondishonnan estrikto.

Klaro ku tabatin muchu mas tantu pelíkula desaprobá, pero esaki ta algun ku a hala bastante atenshon i sin ku realmente nan tabata ke esei, ora ku desaprobá un pelíkula, i despues e pelíkula haña aprobashon tòg, esaki tabata un propaganda grandi pa e pelíkula i ta yena salanan un tras di otro. Teaternan tabata asta hasi propaganda, ku e echo ku nan a prohibí e pelíkula. I mi ta kòrda e haip ku ta tin rondó di desaprobashon di e pelíkula Carmen Baby. Carmen den e pelíkula aki tabata un dama hóben, liberal ku de bes en kuando ta gana sèn ku prostitushon i ta haña tur chèns di hasi loke e ke, pasobra simplemente hendenan di e siudat tabata permití esaki.Un polis hóben ta kai den su gara. Henter e asuntu di desaprobashon, kombiná ku un promoshon tremendo, e tempu ei ku bos di Abundio Federico Hellburg, ku tabata hasi e propaganda na Radio Hoyer, indikando ku si bo kurpa ta chikí pa bo bin ku bo sédula i si bo no tin 18 aña no pasa banda di West End mes. Por sierto ku e pelíkula aki a pasa na kasi tur teater na Kòrsou.

E komishon di Kùr tabata reglá primeramente den Algemeen Politiekeur di 1917, a ser revisá (Bioscoopkeur) den 1933, 1936 (P.B. 1936 no 68) 1943, den Bioscoop Verordening 1952 den Bioscoopverordening Curaçao 1979 no. 9. i finalmente den AfkondigingsBlad 1983 no. 30. Delaster biaha ku a tende algu di e komishon, tabata na momentu ku Sr. Alfred Moron a pidi pa bolbe kùr e pelíkula Towering Inferno. Den mei 1995 Amigoe di Curaçao ta publiká, ku partidonan kier a re-instalá e Komishon di Kùr, pero e biaha akí pa televishon. Mi no ta na altura ku a eliminá e komishon (lei) aki.

 

 

 

 

16 Comments

  1. Gilian

    Danki pa e relato interesante aki, Percy!

    Reply
    • percy.pinedo

      Danki pa bo komentario Gilian i sigui lesa.

      Reply
  2. Lusette Verboom

    Un biaha mas, masha danki Percy. Sigui indagá den nos historia kultural, pa tene esaki bibu

    Reply
  3. Marvis Westerhof

    Hopi bon dokumental, Percy.
    Mi a mira mi mes atrobe ku mi 18 aña ta primi, pusha riba e trapinan di De Veer theater, pa drenta wak e pelikula ei. Pelikula ku e tempu ei no a bisami muchu.. ..demasiado hoben…..

    Reply
      • Charity

        Hopi interesante,masha danki atrobe pa yuda nos tene historia bibu.👏

        Reply
  4. Wimpy

    Tremendo histyoria Percy y mi wak TUR!

    Reply
  5. Max Martina

    Tremendo pida historia Percy.

    Reply
  6. Hubert Pop

    Tremendo dokumental
    Bale la pena

    Reply
  7. Bicho

    Esaki tabata un epoka kompika paso no ta tur biaha bo ta kompronde dikon a prohibi e sine. Mayoria biaha e konekshon religioso tabata muchu mas fuerte ku e vishon sosial ora tabata tin ku sensura un pelikula.

    Reply
    • percy.pinedo

      Asina mes Bicho, tabata baila riba gritu di iglesia katóliko

      Reply

Submit a Comment

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Komentario resien

  • Jean Chundro on “SOFT MELODY”!: “Defuntu sr.Mac Alberto tabata un “ brother “ pa ami. Den anja 70 Mac tabata sinta algun meter leu na…May 7, 16:19
  • Carlos Larmonie on “SOFT MELODY”!: “Asina tin mas personanan ku a lucha pa e ínhustisia sosial i laboral ku tabata i ta tumando luga ketu…May 5, 11:05
  • Natalie Samson on “SOFT MELODY”!: “Danki pa kompartí, esaki ta duna e lokual Percy a skirbi, un ttoke personal. Danki Percy.May 5, 07:59

Kategoria