Dama di Otrobanda ta benta Kurpa na suela

8 Mar, 2022

HANS MARIJNISSEN – (tradusí i adaptá pa Percy Pinedo) Amigoe 1ͤ di mei 1998

WILLEMSTAD – Ora bo tin bo wowonan kasi será i a traves di e pestañanan bo ta mira den direkshon di teater West End na Áwasa di Otrobanda na Kòrsou, bo ta mira atrobe e Chevroletnan i un Pontiac ta kore. Bo ta mira hòmber na flus blanku ku sombré di lenen, hende muhé na shimis largu floriá, ku promé ku nan bai paden ta para atmirá un ratu ainda nan héroe di sine riba e kartelera.

Despues di e di Dos Guera Mundial, durante bishita di Reina Juliana i Prens Bernhard, Return to Paradise i Willem Parel ta pelíkula ku a pasa na West End. Pa e bishita real akí a dekorá kontorno di e edifisio. E terasa riba dak ta brinda un bista masha bunita di e barionan di sentro di Willemstad, Punda ku Otrobanda. Sinembargo, durante dianan asina – hasta ora e bognan di e brùg flotante Emma ta iluminá – Willemstad ta lusi ainda mas bunita. Ku e panorama akí, spesialmente e ámtenarnan hulandes, ofisialnan di marina real i e burguesia di Kòrsou por a bai kome den e restorant, pa despues nan tuma asiento den balkon di e sala di sine. Un karchi ta kosta 1,25 florin, miéntras públiko komun i koriente ta sinta den galaria pa 30 sèn.

Ora bo habri e wowonan bèk, bo ta mira West End na 1998. Loke un tempu tabata e teater mahestuoso estilo art deco na Otrobanda diseñá pa e arkitekto P.A. Van Stuivenberg, ta na punto di bini abou. Resientemente gobièrnu a laga blòkia asera, pone barí di zeta ku a fèrf kòrá ku blanku pasobra partinan di e edifisio a kai riba taksinan stashoná serka ei. E liñanan elegante a fraña, e kortinanan di palu ta kologá fo’i òrdu. E oloshi den e toren a disparsé, pero e dos lantèrnunan sí ta kologá ainda den tòp. Paden e proyektornan antik lo mester t’ei ainda.

E tempu ayá e arkitekto hulandes Van Stuivenberg tabata ámtenar na ‘Landswater-voorzieningsdienst’ (LWD), loke ta e kompania aktual di produkshon di awa, pa kua el a diseñá vários edifiso empresarial i vivienda pa personal. Den su tempu liber den purá el a diseñá dos teater estilo art deco. Dia 16 di yanüari 1941 su Cinelandia por a habri na e banda drechi di Willemstad, un teater na airu liber ku 2200 asiento.

Un luna despues West End a habri ku un interior mas luhoso pa atraé e siudadanonan mihó pará i a estrená e pelíkula Spring Parade. Hende por a sinta riba stul di kueru ku nan dilanti un lugá pa pone sombré, tabatin hardin riba dak i un antesala kaminda tambe durante guera tabata sirbi Heineken, miéntras e teater tabatin fuente di soda moderno pa e tempu ayá.

Dje forma akí tantu Cinelandia komo West End ta kuadra ku e edifisionan kompletamente restorá di Miami Beach na Merka; tòg nan tin ménos edat sí. Segun Michael Newton di Fondo di Monumento di Willemstad, nan a konstruí e dos teaternan den un tempu ku e estilo art deco ya klaramente tabata desaparesiendo. ‘E estilo ei su tempu a pasa den añanan ’20 i ’30 di siglo XX. Pero ta nèt na kuminsamentu di añanan ’40 Willemstad a kuminsá kuné. Ounke e tempu ayá ya tabatin hopi tráfiko entre Antia i Estado Unidos di Amérika i Europa, a tarda pa e isla konosé e estilo akí.’

Na un banda West End tin e karakterístikanan típiko di art deco, ku e elementonan vertikal manera e toren haltu riba e entrada i e blòkinan hanchu i robusto na e parti ku ta duna pa laman. I e bandanan horizontal ku ta pasa rònt di e skinanan. ‘E parti partikular di West End ta’, Newton ta skirbi, ‘ku e edifisio tin dos kara. E parti dilanti ku e bentananan, e toren elegante i e afdak ta masha refiná, miéntras ku e parti ku ta duna pa laman ta mashá robusto.

Ademas, parti patras i e banda pabou no a haña niun atenshon, pasobra West End su lomba tabata tira pa un kanal ku nan a dèmpel despues pa traha un área industrial.

Durante mas ku 40 aña West End, huntu ku su ruman na e otro banda (di entrada di haf), tabata nòmber familiar na Kòrsou, sigur ora pelíkulanan Italiano di kòbòi, stail di ‘spagetti-westerns’ tabata atraé un públiko mas grandi.

Sinembargo, na kuminsamentu di añanan ’80 nan fama a mengua lihé ora e promé vidioteka a habri na Kòrsou. Komo e pelíkulanan den teater ainda tabata bini for di Venezuela, te dia nan ke proyektá nan aki, ya mitar Kòrsou a mira nan na vidio kaba. P’esei na sèptèmber 1982 e doño Mensing & Co a anunsiá ku ta sera e ‘Reina di Plasa Brion’.

A bende e edifisio ku un Sentro Internashonal di Gòspel. Apesar ku por a nota ku estado di e fachada tabata bai atras, e sala a mantené su funshon di espasio pa ensayo i orashon. Te lat den añanan ’90 e zonidonan di gòspel tabata resoná riba djadumingu den kalor na Áwasá. Pero e edifisio a deteriorá asina lihé, ku hasta e kantantenan a laga kai. Ku speransa pa un di dos bida pa West End, e Sentro di Gòspel a hasi un petishon pa pon’é riba lista di monumento.

E ora ei no tabata pèrmití mas pa basha e edifisio abou, i ku sosten di Fondo di Monumento lo por a skap’é. Por lo general e fondo por supsidiá sesenta porshento di un restorashon. Miéntras por fia e sobrá kuarenta porshento. Pero restorashon di West End lo rekerí tambe kapital propio. P’esei e Sentro di Gòspel ta preferá pa bende e teater. Problema ta ku e ta pidi 4 pa 5 mion florin pa un obra di arte ku ta den un estado pésimo, i ta mara eksigensia na e funshon nobo di e edifisio. Ounke a lanta West End komo un sentro pa divershon, e Sentro di Gòspel a rechasá un desaroyadó di proyekto ku tabata ker’a lanta un sentro pa divershon tras di e fachada restorá. Pasobra esei lo ta kontra konsenshi di e fielnan.

Un arkitekto a diseñá vivienda den e West End bieu, pero nan ta impagabel pasobra no solamente pa loke ta pidi pa e edifisio, sino pasobra e restorashon tambe ta laba den vários mion. E edifisio mester haña atrobe un funshon di teater, akomodá un sentro komersial, òf tòg mester bash’é abou? Un diskushon por dura demasiado tambe. E dianan akí ta parse ku e dama bieu a benta kurpa na suela.

2 Comments

  1. Jeannette

    Like to read more of Otrobanda.

    Reply
  2. MacpellicerR

    Percy, me encanta leer tu blog. ¡Curaçao lo necesita! Hay que instruir al pueblo, no solamente es acudir a a una universidad en Holanda o Curaçao, y desconocer nuestra historia. ¡Sin historia, jamás habrá patria!

    Reply

Submit a Comment

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Kategoria