Su porta tabata semper habri!(1)

3 May, 2025

“Un saserdote mester kumpli i plama evangelio no ku palabra so, sino ku echo tambe. Kumpli ku lei di Kristu, ta biba segun su ehèmpel. Loke Kristu mes a siña ta: pa nos tin atenshon pa esnan ku ta pober, duna nan un man, duna nan un pan, duna nan un dak. Mishon di pader Brenneker tabata: sirbi, yuda. Sirbi ku rèspèt pa outoridat, sin desviá for di prinsipionan fundamental kolektivo, pero di un forma original i ku un vishon propio”. (Parti di diskurso di Lucille Berry-Haseth na okashon di inougurashon di busto di Pader Brenneker den kurá di Jacob Gelt Dekker Institute i Nationaal Museum (NAAM) na De Rouvilleweg dia 7 di febrüari 2001).

Mi ta kontentu di a konosé Pader Brenneker, ounke no profundo, pero mi a yega kòmbersá ku ne, skuch’é na radio i lesa mashá hopi di dje. E delaster buki tokante Brenneker a pone mi skirbi e artíkulo aki. Lesando e delaster buki mi a konfirmá e grandesa i e humildat di Brenneker i pone mi kategorisá Brenneker komo un di nos héroenan. (Een vreemdeling leert een volk nooit kennen – Overdenking van Pater Brenneker over Curaçao in beelden van Martje Koiter – Siebe A. Sonnema)

Paul Hubert Frans Brenneker a nase na Venlo dia 7 di mei 1912 i el a muri na Kòrsou, dia 7 di febrüari 1996.

Paul Brenneker a drenta órden di Padernan di San Domíniko, padernan dominikano, dia 18 di sèptèmber di 1932 i el a bira saserdote dia 25 di yüli di 1937.
El a bini Kòrsou dia 15 di òktober di 1939 i a kuminsá sirbi komo kapelan na parokia di San Mateo. Dia 22 di mei 1940 (na prinsipio di Di Dos Guera Mundial) gobièrnu a konsiderá Brenneker aleman i a mand’é kampo di konsentrashon na Boneiru. Mesun temporada ku a manda Medardo de Marchena tambe kampo di konsentrashon na Boneiru . El a bira kapelan aya i el a traha despues di guera tambe na parokia di Pietermaai, na Groot Kwartier i na San Willibrordus, na Kòrsou. E tabata pastor na Marigot, parti franses di Sint Maarten, i di 1953 te 1964 rèktòr na Rustoord, Capriles Kliniek, kaminda el a traha hopi aña komo lider spiritual di e pashèntnan. Huntu ku e.o. Dr. Baal, sikiater, el a hasi mashá bon trabou. Banda di sosten spiritual na pashèntnan, el a duna profeshonalnan médiko i sikiátriko debido informashon tokante kreensia di nos pueblo, tokante bruheria i aktividat di kuriosonan, di manera ku dòkternan por a komprendé mihó di ki forma mester anda ku pashèntnan.

“Humildat di Kristu”, pader ta bisa, “tin di kòrda nos ku tur hende, tur tur hende di tur forma i koló, tur amigu i enemigu, tur sabí i tur bobo, tur hende salú i tur mankaron, tur bankero i tur obrero, tur buraché i tur ku tin hamber, tur komunista, tur polítiko, tur hende bieu i tur teenager, tur lider, tur ladron, tur prezu, tur drogadikto, tur mucha, tur tur tur ta ruman di un famia grandi di Tata Dios.”

E filosofia ku Brenneker a prediká i biba ta unu ku ta pas den kualke komunidat na mundu, den seno di kualke religion. E mandamentu: ‘Stima bo próhimo manera bo mes’, ta un ehèmpel ku el a praktiká na un forma ku tur hende kreyente o no-kreyente por siña di dje.

Mi ta kere ku pader Brenneker lo mester a mira su tarea ora el a kaba di yega, komo un mishon imposibel, den un pais ku un idioma straño, ku un kultura asina diferente di esun di dje. Ora pader a yega Kòrsou el a konsiderá ku e komo strañero no por a bin imponé su kultura riba pueblo di e pais kaminda e ta traha. Al kontrario, e mester a siña konosé i komprendé kustumber, kreensia, folklor di e pueblo akí, su lenga, su aspirashonnan, su forma di enfrentá bida i buska solushon, promé ku e por a yega na yuda hendenan den mesté. El a komprendé for di tempran ku no mester bringa elementonan di kultura di pueblo ku por parse kontradiktorio na siñansa di iglesia, sino ku hustamente mester usa nan komo punto di salida pa logra ku pueblo ta bin komprendé esensia di evangelio: stima bo próhimo manera bo mes!

Mundu di pader Brenneker tabata Kòrsou ku su pobresa, problema di bibienda, daklos, enfermedat, problemanan síkiko i chòlernan. El a sali na defensa di esnan ku ta biba den miseria òf den nesesidat, pasobra den su filosofia komo saserdote: un bon kristian ta purba aliviá nesesidat sosial di su próhimo.

Pader Brenneker ta promé ku huntu ku Elis Juliana a investigá nos kustumber i nos kreensianan i a registrá nan na vários forma, publiká nan pa gran públiko por tin probecho di nan. I pa e material akí sirbi komo base pa profeshonalnan sigui traha ariba, interpretá nan mas aleu. Huntu ku su “ruman” Elis Juliana el a koba den delaster un nachi di nos isla, saka bèrdat, i e bèrdat ei semper el a kompartí ku nos.

Ora Pader Brenneker tabata bai bishitá hende e tabata laga nan mes disidí riba kiko nan ke papia.Pader ta husga ku kada pueblo tin su kultura i bo mester siña deskubrié. Ta e estilo akí di aserká hende ku rèspèt a pone ku pueblo a asept’é i haña konfiansa den dje.

Pader Brenneker a mustra tambe ku hende no mester resa warda riba milager, sino resa i hasi! Yuda konkretamente. Duna bo ruman un man, dun’é un pan si bèrdaderamente e tin mesté, i siñ’é piska pa e por haña piská p’é kome ku su pan. Yud’é bini na un dak, yud’é ku bo kontribushon konkreto pa e por biba un bida humano.

Pader a lanta “Kas pa nos tur” na 1970 ku e meta pa traha kas chikitu na Kòrsou pa hende pober. A traha nan plamá riba nos isla pa evitá formamentu di gueto i na kuminsamentu e tabatin un man tambe den e organisashon “Drecha Kas” ku a lanta na 1967, for di e organisashon “Pam pa mi ruman” ku el a funda na 1964.

E aña ei (1964) Pader a tuma inisiativa pa lanta un kas den Otrobanda kaminda hende ku no tin, por a bin buska un ‘pan franses’ ku su kos di kome aden. “Stichting Pam pa mi Ruman” tabata parti 30.000 pan pa aña. Pa motibunan práktiko a kambia e asuntu di duna pan, pa pakete  di kuminda, loke tabata sosodé via pastornan di diferente parokia. Fundashon Pam pa mi ruman tabata yuda kasonan sosial ekstremo ku un kontribushon pa nan paga awa ku elektrisidat. E fundashon akí tabata atendé ku kasonan marginal, kaminda Departamento di Asuntunan Sosial no ta proveé. Pader a traha, yuda pober anónimamente. E no tabatin nodi di pidi plaka nunka pa su obranan. Hendenan ku tabata rekonosé su bon trabou tabata kontribuí finansieramente, di manera ku semper su obra por a sigui.

Otro siman lo mi publiká: Su porta tabata semper habrí!(2)

13 Comments

  1. LOURDES EZECHIELS

    Danki Percy! Esta bunita istoria, esta bunita hende Pader tabata !
    Mi tbt tin su buki chikitunan, pero nan a somentá ! Mi ta bai buska nan pa mi por deleita mi, mientras mi ta warda bo # 2 !

    Reply
  2. Monique Rosina Mau-Asam

    Percey dushi lesa nos historia hasi nos sabiduria riku na konose nos mes isla
    Danki

    Reply
  3. Hubert Pop

    E e Purcy tremendo
    Tin pasashi ku mi mester lesa mas biaha
    Danki

    Reply
  4. D. Ariza

    Saludo,
    Bunita historia.

    Reply
  5. Iris Martina-Koeyers

    Danki Percey pa sigi nutri ns ku informashon balioso i Eduka ns. Vooral pa e generashon nobo sa Pader su obranan. Loke ta dokumentashon tambe masha hopi kos di importansia el a Dokumenta pa ns Paìs, huntu ku su amigu Ellis Juliana. Mi tin e bukinan di dje”Filosofia di aña 1956, “Benta di aña 1959, ku 2 Poësia di 1956 di ns abuela Carmelita, prome ku mi a nase. E nrnan. 117 + 133. Danki na Historisch Archief ku ns a haña asta e voicenan. Ki sensashon pa ns tin eseynan den ns poder. Danki na e obranan grandi di Pater Brenneker. Tambe mi tin di aña 1961 ” Curacaoensia” di dje. Ns ta keda pending pa bo Part2. Mester konserva ns Herensia Cultural i Danki na bo tremendo aporte. “Dia pa Dio mi ruman”

    Reply
    • Reginald V. Römer

      Bon tardi Percy!

      Mashá interesante 👍🏽🙅🏽‍♂️

      Reply
  6. Emy S. Coelho

    Hopi bon Percy, danki.
    Infornaahon i historia balioso di e bon trabou di Pader Breneker.

    Reply
  7. Tatiana Hering-Olano

    Danki mr Pinedo pa sinja nos conose pader Brenneker miho .
    Mi a lanta ta tende papia na radio y no tabata sa muchu di dje.
    Dus mi ta contento di a lesa esaki.
    Anto tambe danki Joyceline pa e pida cu bo a scibi di tio Jaime y tante Cor . Echt interessante pa hanja sa tur esaki.

    Reply
  8. Nihaila Elisa biuda di Kirindongo

    Na chiki nos a biba den otrobanda. Nos bentanan di kas tabata habri net dilanti e kas kaminda toer dia tabata parti pan pa mi ruman. Reinan largu e hendenan tabata para trankil warda nan beurt pa pan. Nostalgia.Mi tabata mira Pader Brenneker semper bezig den bario, Orgullosa di ta mucha di otrobanda.Hopi great Sr, Pinedo. Hopi danki pa e artikulo aki. Hopi informativo.

    Reply
  9. Jocelyn de Haak

    Señor Percy,danki pa trese na nos konosementu informashon di un hende ku a buska i pone den klaridat nos fundeshi manera e ta, sin dòrna nada ku su imaginashon.

    Pader Brenneker tabata un kara konosí na kas serka mi tío Jaime Jansen.
    Mi tio ku su kasá, yùfrou Cor Jansen- van Heeswijk, tabata forma parti di e tim tras di kòrtina ku a sostené Pader Brenneker. No solamente finansieramente sino ku hecho tambe.
    Segun mi ta lesa e aña nan di kada fundashon ku Pader Brenneker a lanta, (ami a nase despues)mi ta komprende algu ku na mucha mi no tabata sa di dje, esta si bo a haña hopi regalo dia di bo aña, dia a risibi prome santa komuniun, asta serka Sanikolas.
    Mi mama ta yama su ruman hòmber bin tuma pa e muchanan di Pader.
    Ni maske kon mi por a yora, mi mama semper a bisa ku e muchanan ei tin mas mester ku mi, tantu na kuminda, paña, sapatu i kos di hunga.
    A bira un kustumber den famia.
    Despues ku Pader Brenneker a fayese a sigui ku e fundashon Pam Pa Mi Ruman
    Esaki te na su morto 5 April 2017. Su kasá a purba sigui pero e tambe a fayese den Ougùstùs 2017.
    Ku seramentu di Girobank tambe a yuda sera kapitulo di Pam Pa Mi Ruman, den su forma original. Esaki debi ku mi tio tabata esun enkargá ku e chèk nan pa manda paga Aqualectra, UTS, Selikor, ets.
    Asta ta asina ku tabata un kustumber serka sierto famia nan ku 2x pa luna ta haña un chèk riba nòmber pa por a yuda ‘tapa buraku’ warda kinsena yega.
    Tur esaki nan nos a bin sa despues ku mi tio a fayese.

    Ku e hopi trabou nan ku notario nan tin awendia, mi no sa si tin otro hende ku lo por sigui ku e mesun fundashon aki?
    Hecho ta ku tur e fundashon nan tatin nan balor agregá den nos komunidat.

    Danki pa sera nos,ku ta mas yòn, konosí ku e hende Pader Paul Brenneker.

    Reply
    • Ana Alcantara

      Pater Brennero a traha hopi aña tambe na misa di Santa Famia.

      Reply
  10. Frans Heiligers

    Shon Percy, segun mi e mes tambe a bai biba den un di e kasnan chikitu ku el a traha.

    Reply
  11. Carlos Larmonie

    Sumamente informativo Percy. Hopi hopi bon mes!!!

    Reply

Submit a Comment

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Komentario resien

  • Tilly Pikerie on Mi Amigu Makamba!: “Tremendo. Bon skirbiMay 17, 20:24
  • Lutty van den Berg on Mi Amigu Makamba!: “Percy, rason! Ami tambe a lesa hopi dokumentashon di Afrika, i Sur Amérika. Makamba riba e pais Burumbi ta nifiká…May 17, 19:52
  • Rudsel van Lamoen on Mi Amigu Makamba!: “M’a siña serka mi tata, ku su tata (pues, mi tawela) ta makamba. Si mi tata semper por a referì…May 17, 17:12

Kategoria