Nos Sédula, un alivio!

28 Feb, 2025

Tin biaha bo ta haña un inspirashon pa bo traha riba un tópiko i otro biaha bo lesadónan ta kòrda bo riba un tópiko ku nos no a pensa riba dje i ku tòg mester profundisá. Donny Balentin a kòrda mi riba nos sédula i tabata puntra, kon esaki tabata tempu ku no tabatin sédula. Mesora el a trese e parti di identifikashon dilanti ku tabata bin dilanti den pelíkula di kòbòi. Ora tabatin un poster di “Wanted Dead or Alive” hopi biaha tabata tira e persona mata i despues ta bin ku e potrèt, pone banda di dje pa wak si ta e persona mes ta esun ku ta riba e potrèt.

Pa hopi tempu no tabatin mester di identifikashon riba islanan di Antia. E islanan ta chikí i tur hende konosé otro. Pero tempu ta kambia i mas i mas hende a bin biba riba nos islanan i no tabata konosé otro nan dje fásil ei mas. Hopi biaha pa trabou òf otro momentu, tabata usa buki di kasamentu, ku por sierto tabata mashá fásil pa bo gaña, ya ku no tabatin potrèt pa identifiká e persona.

Den kuadro di kombatimentu di kriminalidat, tambe biahamentu entre islanan i pa fasilidat bankario, nos tabatin mester di un identifikashon. Tabatin hende ku un pasport òf rèibewèis, pero no ta tur hende tabatin pasport òf rèibewèis ku por a identifiká ora tabatin mester. Pèrdèmentu di pasport tambe tabata al órden di dia. i ora esei sosodé ta tin di paga dòbel pa haña un pasport nobo. Esaki a trese e nesesidat pa bin ku un sédula pa Antia.

P’esei e direktor di Kranshi di e tempu ei, Sr. Albert Hollander a bin ku e idea (proyekto) pa Antia haña un sédula. Despues di a presentá e proyekto na Gobièrnu Sentral di e tempu ei bou di mando di partido Demokrat a manda e lei Staten i dia promé di aprel 1965 e lei a drenta na vigor. Pues e aña akí lo kumpli 60 aña ku nos tin nos sédula.

Den kòmbersashon ku Sr. Angel Ramirez, el a konta nos kon e proyekto aki a tuma lugá. Nan a reklutá mas o ménos 32 hóben ku a kaba di kaba skol pa por a bin traha na Kranshi den e proyekto di sédula akí. Den e 32 hóbennan aki tabatin 4 di Aruba tambe ku mester a siña e trabou, bou di lider di e proyekto sr. Angel Ramirez. E tempu ei, hóbennan manera: Rudy Cijntje, Arthur Curiel, Wendell de Palm, Edsel “Payá” Rosenda a kuminsá traha den e proyekto.

E promé trabou ku nan mester a hasi tabata di pone tur hende di Kòrsou den órden kronológiko di nan aña di nasementu, kaba den luna di nasementu, kaba den dia di nasementu. Asina bo ta haña un lista di por ehèmpel di luna di òktober di un pa trint’un di aña 1940 i sigui asina. Si bo wak e sédula, anto bo ta ripará ku primeramente bo ta haña e aña(1940) despues bo ta haña e luna òktober(10) anto despues bo ta haña e dia (05) i finalmente bo ta haña e sifra ku nan a duna na kada isla (04). Pues e number úniko ta bira e ora ei: 1940100504. E último dos sifranan pa Kòrsou tabata di 0 pa 49, pa Aruba di 50 pa 60, Boneiru di 60 pa 70 i sigui asina pa Isla Ariba tambe. Riba e sédula tabatin bo nòmbernan dilanti, fam, sekso, fecha i lugá di nasementu, estado sivil, nashonalidat i number di sédula i tabata intenshon pa a pone tambe grupo di sanger i marka di dede. Pero e dos último detaye nunka a tuma lugá. Na e koló di e sédula bo por a distinguí ku e persona ta hulandes(shinishi) i estranhero ta blou.

Despues di esaki e hóbennan a bai den un training pa siña saka potrèt ku e mashin ‘polaroid’. E training aki nan a haña di e konosido fotógrafo Fred Fischer kon pa traha ku e mashin. Nos ta kòrda e mashinnan akí, ku ta manera un hòki pa sinta aden i saka e potrèt pretu ku blanku. Ounke e tempu ei, e potrèt a sali manera shinishi, anto mahos.

Asina ei a kuminsá den bario di Westpunt, komo e promé bario pa risibí sédula i tabata hiba e mashin di saka potrèt den bario pa saka potrèt. Tabatin hopi reklamo riba e potrèt i tambe tabatin reklamo di un grupo di hende ku esaki ta pone nan kòrda tempu di nazi i ku e sédula ta duna muchu informashon i nan tabatin problema ku nan privasidat.

Despues di un aña i mei a kaba ku e proseso na Kòrsou, i a sigui e ora ei ku Aruba i na 1967 a toka turno na Boneiru i finalmente Isla Ariba. Ora e proyekto a kaba, a tuma despedida di mayoria di e grupo di 32 hóben ku a haña trabou den otro servisio òf a bai sigui nan estudio.

Sr. Angel Ramirez ta mira bèk riba un temporada hopi fruktífero i for di kua el a siña bastante. Nos ta kòrda ku Sr. Curiel a sigui su estudio den sektor di deporte, Sr. Edsel Rosinda a traha pa hopi aña komo direktor di Duana i amigu Rudy Cijntje tabata hefe di atministrashon di Kranshi. Sr. Angel Ramirez a traha kasi 40 aña na Kranshi di kua di 1985 – 1997 komo hefe di Kranshi.

Ku introdukshon di sédula mester bisa ku a drecha (upgrade) atministrashon di tur sektor. Bo por a buska e persona su dato via 4 manera: nòmber, fecha di nasementu, e number úniko di e persona i su adrès. For di 1965 te dia djawe a bin dos kambio pa loke ta trata e ordenansa di Sédula. A baha edat pa haña sédula di 14 pa 12 i na 2013 a introdusí lei di identifikashon. E obligashon ei tabata den lei basta tempu, pero nunka a ehekutá esaki. Awor akí tur hende ta obligá di tin un identifikashon huntu ku nan. E informashon ku tin riba sédula awor aki ta meskos ku 60 aña pasá, ku e kambio ku porfin Antia a disparsé for di riba e sédula (bou di maneho di Minister Ornelio “Kid” Martina) i tin Curaçao ariba. Aruba na momentu ku nan a haña státus aparte (1986), mesora a kambia Nederlandse Antillen pa Aruba. Ku e ‘magnetic stripe” ku tin patras di e sédula, lo por biaha ku bo sédula entre e islanan. Mi no tin sigur ku esaki ta konta pa Isla Ariba.

 

12 Comments

  1. Monique

    Master un biaha mas Percy
    Manera mi sobrina lo bisami
    Good job
    Hahha
    ☀️💯☀️

    Reply
  2. Iris Martina-Koeyers

    TremendoTopiko atrobe. Mi no tbta na altura ku toch no ta hopi tempu ku tin sedula. Mi ta korda chiki asina ku mi mayornan ta reklama kon fastioso e Sedula ta. Ta awor mi ta kompronde ku tbta e promeman. Korda pa traha riba e Buki ku tur e topikonan. Manera Pater Brennecker i Ellis Juliana a hasi. Dokumentashon ta masha Importante. Danki atrobe pa bo Gran Aporte. Ns ta lesa ku smak. Bless U.

    Reply
  3. Hubert Pop

    Hopi bon Percy
    Awe bo no por hasi niun negoshi sin sedula
    Tremendo splikashon Percy

    Reply
  4. Adem Godfried

    Ba lubida unu. Mucha di Bo bario. Franky Serberi. Ku tmb tabata un dje pioneronan. E huntu ku otro amigu di bario kual ta Rudy Cijntje nan a manda tambe Aruba pa e proyekto di sedula

    Reply
    • percy.pinedo

      GòGò bo tin rason, mi a lubidá Frenky (Tutu) ku tambe a traha den e grupo ei.

      Reply
  5. Karel Römer

    Danki pa e informashon. Hopi interesante.
    E potrèt tabata sali shinshi si. Pero mahos ta pa otro motibu. Bo sa ku miembronan di Staten tabata tin un sédula apart?

    Reply
    • percy.pinedo

      Mi ta bai chèk e asuntu di miembronan di Staten ei

      Reply
  6. Lucky Ezechiëls

    Percy,
    Masha danki pa e trabou aki! Nos a siña parti importante di nos istoria i alabes di nos mes!

    Reply
  7. Pietje Rosario

    Percy,
    Masha danki pa e trabou ku bo a hasi pa duna e historia, ku mi no tabata na altura di dje, di algu asina komun i koriente ku nos ta usa.
    Pietje

    Reply
  8. Mike Balentina

    Ami ta kòrda ku promé ku sédula mi por a bai banko kobra chèk pa mi tata. Sin niun klase di identifikashón. Mi tabatin mas of menos 10-12 aña.

    Reply
  9. Carlos Larmonie

    Hopi onteresante Percy. Danki pa e informashon bistóriko aki!

    Reply
    • Angel Ramirez

      9 percy danki pe kobertura. Ma hanje bon presenta. Consiso komprendibel i edukativo

      Reply

Leave a Reply to Lucky Ezechiëls Cancel reply

Lo no publiká bo email. Áreanan rekerí tin e marka *

Komentario resien

  • Lucky Ezechiëls on Gana anochi, pèrdè mainta!: “Danki Percy! Atrobe ma gosa pa por a siña tokante nos derechi fundamental! Bon trabou.Mar 10, 04:58
  • Iris Martina-Koeyers on Gana anochi, pèrdè mainta!: “Danki pa bo tremendo aporte di sigi Eduka ns Percy. Kada Voto i un Elekshon ta di masha importansia. Mester…Mar 10, 00:59
  • Dennis Rosario on Gana anochi, pèrdè mainta!: “Keda eduká nos, danki.Mar 9, 20:45

Kategoria