Doc Hernandez: un hòmber ku hopi spif!

6 Jul, 2024

Yudansa di komunidat!

Ta un echo ku pueblo di Kòrsou tin su mes historia i tradishon oral. Historia oral por hasi nos historia kompletu, pasobra ta testigunan ta na palabra. Historia oral ta duna nos asina un bista mas realístiko i un rekonstrukshon mas honesto di pasado. Nos ta siña sa, balornan i normanan di nos pueblo, nos ta haña dato pa rekonstruí entre otro historia di otro personanan konosí ku no tin nada skibí di nan òf masha tiki skibí di nan. No solamente nos ta haña dato nobo, pero pa medio di historia oral nos por komplementá e historia skibí ku nos tin kaba. Dor di kòmbersá ku hende nos por haña sa mas di por ehèmpel otro hende.

Den dékada 60, nos a sera konosí ku algun persona ku nos tabata yama: “courtesy guide”, òf “tourist guide” i hopi hende ta kòrda nòmbernan manera “Doc” Hernandez, Pedro de Boer, Alfonso Cooper, Stanley “Boy” Camelia, Vidal Leito, Sopa Rozier, Chep Albertus i Ibi Iseniia. Hendenan ku a pone un fundeshi pa loke ta trata kon pa dil ku turista. Danki na ret sosial, FaceBook i telefòn, mi a logra haña mas dato di e hendenan akí i nan trabou ku nan tabata desplegá. Mesun koutela ku mi ta tuma ku historia skibí, mesun koutela mi ta tuma ku dokumentonan oral.

Doc Hernandez

Ora mi a kuminsá buska informashon di e hendenan akí, ku mi ta konsiderá bastante remarkabel, mi a haña un kantidat respetá di hende ku a reakshoná riba mi petishon pa konta mi di nan trabounan i di nan karakter. Esun ku klaro a destaká for di e otro nan tabata e figura di Prudencio Vidal “Doc” Hernandez.

Doc Hernandez semper tabata gusta dekorá su paña ku emblema i na 1948 el a gana un promé premio, un biahe pa Aruba, ora el a asertá korektamente e kantidat di emblema ku tabatin den e trazjèt di kantor di KLM.

Den yüni 1949 nos por a lesa den korant Amigoe di Curaçao ku ya kaba Kòrsou tabata konosé algun embahador di turismo, den persona di sr. Ph. Evertsz i tambe sr. James Leander. Nan tabata bende Kòrsou masha bon mes. Turistanan tabata gaba nan masha tantu i tabata gaba Kòrsou pa su limpiesa i tambe gaba ku Kòrsou tabata un isla kaminda bo por a kumpra kos barata i di bon kalidat. E dos kabayeronan akí tabata forma parti di e Komishon di Turismo di Kòrsou.

Na novèmber 1967, presidente di Kámara di Komersio Sr. Charles Gomes Casseres, den kuadro di e akshon Bon Biní, a kuminsá ku’n servisio nobo. Kámara a apuntá un “courtesy guide” den persona di Doc Hernandez. Ya Doc Hernandez tabatin eksperensia hasiendo e trabou akí. Su tarea tabata, di bishitá barkunan ku drenta i duna informashon di Kòrsou i hiba turistanan na e diferente pakusnan den Punda i Otrobanda, kaminda nan por a kumpra kos. Bo por a rekonosé Doc Hernandez un bes, pa motibu di su estatura haltu i bistí tur na blanku ku su pèchi. Sin duda esaki tabata un bon desishon di Kámara di Komersio i for di tur skina tabatin aprobashon pa e desishon akí. Kámara di Komersio tabata haña reakshon di turistanan gradesido, barkunan ku tabata frekuentá nos haf i diferente otro karta ku nan tabata haña di personanan i kompanianan agradesido pa  e servisio akí. Na 1977 a nombra Doc Hernandez den servisio permanente di Kámara di Komersio.

Kámara di Komersio e tempu ei tabata hopi enbolbí ku nos turismo i den nan: “Verslag 1969 – 1983, werkzaamheden van de Kamer. Toestand van Handel en Nijverheid te Curaçao”, tin diferente rapòrt ku nan a traha tokante nos turismo. Ta te 1970 Ofisina di Turismo a nombra e promé guia turístiko den servisio.

Den e tempu ei, Ofisina di Turismo tabata den Boogjes di Marichi i Kòrsou tabata hasi hopi promoshon pa e isla, ora e turista yega Kòrsou. Asina mi a saka for di Amigoe di Curaçao di 17 di aprel 1969, un artíkulo kaminda Doc Hernandez a entregá un kabritu (ku nòmber Paula)  komo regalo na kapitan di e barku Santa Paula, pa motibu ku e turistanan tabatin un interes masha speshal pa kabritunan riba nos isla. Despues huntu ku otro “Tourist Guide” di Ofisina di Turismo nan a sigui promové Kòrsou, tantu aki mes, komo den eksterior. Sr. Elmer Wilsoe ta deskribí Doc Hernandez komo un “fixer” un hòmber ku ta regla kos pa turistanan i al mismo tempu, e ta duna Gobièrnu un bista kon e situashon di turismo ta desaroyá den práktika. “Doc Hernandez tabata un hòmber di protokòl, ku un labio di otro mundu”.

Otronan a deskribí Doc Hernandez komo un hende ku tin un memoria inkreibel, un hòmber ku mashá hopi kontakto, ku un “Flux de bouche” inkreibel. Un hòmber ku hopi “spif”.  Kasi ningun hende tabata konosé komo Prudencio Hernandez, pero kasi tur hende, di e tempu ei tabata konosé Doc Hernandez. I Doc a duna su mes masha hopi otro nòmber: Dokter Vasconchello – Big City òf Prudencio Vidal Hernandez van Zeppenveldt.

Jopie Henriquez: “Doc Hernandez tabata un artista, i huntu ku Sopa Rozier(T’ami ta Kòrsou) tabata dirigí tráfiko di turismo den Punda. E tempu ei nos tabatin turismo romántiko i no sientífiko manera el a bira awor. Na pia di brùg na Punda, nan tabatin na lugá fiho i for di ei nan tabata dirigí e turistanan”.

Su kontaktonan tabata masha hopi mes i diverso. Na 1984 Presidente Jaime Lusinchi a invitá Kámara di Komersio pa un bishita na Palasio Miraflores i den Amigoe di Curaçao di 11 di desèmber 1984 tin un potrèt ku nan a saka i manda prensa, kaminda e delegashon tabata konsistí di Srs. Jacques Jonkhout, Hubert Salas Jr., Rodolfo Pizziolo, Roberto Sarfatti, Donald Werdekker i Prudencio “Doc” Hernandez.

Un otro persona a bisa mi: “Doc Hernandez tabatin tur sorto di kontakto i Doc Hernandez a yega Miraflores, promé ku Gobièrnu di Kòrsou. E tabata úniko yu i e tabata floria bèrdat mashá pisá mes. “Tur aña, sin ku e haña invitashon, kon ku e hasi su kuenta, e tei presente na resepshon na kas di Gobernador. Un hòmber ku un fantasia inkreibel”.

Un otro amigu a bisa mi:  “Doc Hernandez tabata un hòmber ku ta floria bèrdat mashá pisa mes i tabata un hòmber ku masha hopi kurashi. Doc Hernandez ta riska di bai guera ku un chincha, dje tantu kurashi ei e tabatin. I no por otro, ta amigu di Vi Coco e tabata i di mésun Universidat di Pueblo”.

Richard Hart tabata bon amigu di Doc Hernandez i Richard tambe ta rekordá Doc Hernandez ku mashá plaser: “Ta Doc Hernandez a pushá mi, i a motivá mi pa bira Presidente di Kámara di Komersio.

Den su tempu di gloria, Doc Hernandez a kumpra kuminda chines pa kachó di su bisiña i bisa e kachó: “bo ta kome mihó ku bo doño”.

18 di sèptèmber 1990 e Diputado di Kultura di e tempu ei, Sr. Dito Mendes de Gouveia  a entregá Prudencio Vidal “Doc” Hernandez un plaka di mérito pa su 30 añanan di servisio den turismo. Doc Hernandez a keda traha na Kámara di Komersio i tabatin komo tarea, pa yama telefòn i wak ku kompanianan tabata aktivo (habrí) ainda. Despues di un temporada ku e tabata malu, a bin haña Prudencio Vidal “Doc” Hernandez morto den su kas, kaminda e so tabata biba. Un figura di mundu, gustá pa hopi, a bai ketu ketu.

Riba e potrèt nos por mira Doc Hernandez, ta introdusí su kolega di Boneiru Arcadio “Cai-Cai” Cicilia den e trabou di “Courtesy Guide” na Kòrsou. (Amigoe di Curaçao 20 di yanüari 1973)

Loading comments...