Bo tin ku paga pa e muzik

Na memoria di Pipi Jesurun!

1 Feb, 2025

1Si bo ke luho bo tin ku paga p’e!

Mas o ménos 1940 “jukebox” (juking ku ta nifiká baila) a yega Kòrsou, posiblemente introdusí pa marinero merikano i kompania petrolero. Kòrsou tabata un sentro di komersio internashonal i influensia merikano tabata hopi fuerte. E “jukebox” tabata un aparato kaminda bo mester a benta sèn den e mashin i bo por a skohe un òf mas disko for di un lista ku e mashin tabata toka.

Bayendo MULO e tempu ei, mi tabata traha den mi fakansi i dianan liber na Britania N.V., un fábrika di limonada, propiedat di Arthuro “Tula” i Benjamin “Ben” Jesurun. Mi a haña e brek na Britania, pa motibu ku Ismael Thomas Pinedo, mi tata tabata un prominente salesman na e empresa akí. T’aki mi a sera konosí ku Pipi Jesurun, ku ta yu di Ben Jesurun. Huntu nos a pasa den diferente aventura relashoná ku e empresa i su produktonan.

Rumannan Jesurun tabata doño tambe di Bernar Sales, un lugá ku tabata bende disko i asesorio relashoná ku toka disko i radio, ku tabata situá den Wolkstraat. Den dékada 50, Bernar Sales a kuminsá importá e aparatonan akí pa Antia, ya ku na Aruba i Boneiru “jukebox” tabata bon konosí. Den práktikamente tur bar tabatin “jukebox”. Un “jukebox” tabata trese ambiente i generá sèn tantu pa doño di bar komo doño di “jukebox”.
Tabata pone e “jukebox” den bar i den lugá kaminda hende tabata reuní pa relahá, bebe i baila E “jukebox” tabata duna e hendenan un manera barata i fásil pa disfrutá di muzik, sin nesesidat di un banda “live”. Nos por bisa ku “jukebox” a demokratisá aksesibilidat na muzik, pagando un suma chikí por a skohe un kansion preferí.

Bernar Sales tabata pone diferente “jukebox” den diferente lokalidat i tabata aki ku Pipi i ami su trabou  a kuminsá. Bernar Sales tabata importá disko 45 i LP for di eksterior i Pipi i ami tabata bai promé Pòstkantor pa buska karga i despues nos tabata hinka disko den “jukebox” i tambe saka sèn ku e mashin a produsí. I klaro ku un òf dos disko 45 mester a bai kas. Bernar Sales tabata importá “jukebox” marka AMI(Automatic Musical Instruments) for di Merka. Otro marka ku tabata popular tabata WURLITZER, ku bo tabata haña na Aruba i Boneiru tambe. Doño di bar tabata pidi pa piesanan mas moderno i tabata bai ku tempu pa introdusí esaki den “jukebox”. Klaro ku “jukebox” a hunga un ròl tambe den propagandá nos muzik lokal. “Jukebox” tabata tambe e sentro di interakshon sosial. Hende tabata baila riba e muzik, papia ku otro i disfrutá di un ambiente trankil. Tin tambe diferente kaso, kaminda polis a presentá, pasobra “jukebox” su zonido tabata muchu haltu.

E públiko ku tabata bishitá prinsipalmente barnan na Kòrsou tabata gusta piesanan di amargura, ranchera i otro tipo di piesa kaminda hopi biaha tabata yora amor pèrdí òf amor ku e otro partner no tabata korespondé. Tantu Elis Juliana komo Pierre Lauffer den diferente di nan obra, a skirbi tokante e fenómeno akí. Na diferente okashon un kliente betrá, tabata hinka su sèn den mashin, pa toka e mesun piesa diferente biaha tras di otro. Por ehèmpel na Aruba na San Nicolas, tabatin basta piesa ingles, kalipso, ku bo no tabata haña asina fásil ni na Boneiru ni na Kòrsou.

Ami no a konosé e “jukebox” ku tabata karga disko 78. Mi tempu tabata disko 45 ku tabata manda i bo mester a tira dies plaka aden; hopi despues ku disko 45 a disparsé, e “jukebox” tabata karga CD. Netto Bar ta un bar ku te ainda e “jukebox” tei i ta karga CD i awor ta un florin mester tira aden. Kada biaha ku mehorá e “jukebox” i ku sali un mas moderno riba merkado, mesora esei ta yega Kòrsou tambe.

Mi sa ku na Boneiru “jukebox” tabata super popular i Andres de Jongh tabata importá “jukebox” i por ehèmpel Dufi Martijn a buska su “jukebox” via di Kòrsou. Dufi mes a konta esaki den programa Beku. Por a haña “jukebox” na Boneiru den barnan.

Riba tur tres isla tabatin kosnan similar tabata pasa relashoná ku “jukebox”, asina riba tur 3 isla polis a yega di bai pa motibu di zonido muchu duru i tambe na tur tres isla tabatin kiebro den bar i mesora ta forsa e “jukebox” pasobra tabatin sèn den dje.

“Jukebox” tabata dje popular ei, ku na Kòrsou tur tres radio emisora, esta: CUROM, Radio Hoyer i Radio Caribe tabatin programa ku yama “jukebox”, i den nan tres, Radio Hoyer tabatin “complaciendo peticiones”, ku tabata hasi uso di e sistema di “jukebox”. Banda di radionan, diferente fiesta tabata anunsiá ku nan tin tal i tal “jukebox” pa toka na nan fiesta.

Den dékadanan 60-70 i ainda den komienso di 80, “jukebox” tabata popular na Kòrsou. Durante di un rekorido ku nos a hasi rònt Kòrsou, bishitando diferente bar nos a ripará e tempu ei, ku ainda “jukebox” tabata presente den barnan. Awor aki, na mi konosementu, ta solamente Netto Bar tin un “jukebox” ku ta toka CD.

Ku e yegada di kasèt, CD i otro sistemanan digital, popularidat di “jukebox” a kai pèrdè i te awor ya kasi no ta papia mas di “jukebox”. Bo por bisa ku den siglo 21 ya “jukebox” a pasa pa olvido i ta solamente e nostalgia tei presente. Un kos ta sigur, te dia di awe, piesanan ku tabata zona den “jukebox” ta zona na Kòrsou.

 

Loading comments...

Komentario resien

  • Lucky Ezechiëls on Gana anochi, pèrdè mainta!: “Danki Percy! Atrobe ma gosa pa por a siña tokante nos derechi fundamental! Bon trabou.Mar 10, 04:58
  • Iris Martina-Koeyers on Gana anochi, pèrdè mainta!: “Danki pa bo tremendo aporte di sigi Eduka ns Percy. Kada Voto i un Elekshon ta di masha importansia. Mester…Mar 10, 00:59
  • Dennis Rosario on Gana anochi, pèrdè mainta!: “Keda eduká nos, danki.Mar 9, 20:45

Kategoria